Nadat explosies de gasleidingen Nordstream1 en Nordstream2 in de Oostzee beschadigden, is een grote hoeveelheid methaan in de atmosfeer terechtgekomen. Dat is slecht nieuws voor het klimaat, want methaan is een sterk broeikasgas.

 

Op maandag 26 september vonden er zware explosies plaats op de bodem van de Oostzee. De gasleidingen Nordstream1 en Nordstream2, die aardgas van Rusland naar Europa transporteerden, waren zwaar beschadigd.

Meteen hierna is een grote hoeveelheid methaan in de atmosfeer terechtgekomen. Dat blijkt zowel uit schattingen van het Deense Energieagentschap als uit metingen aan de grond en modellen van het Integrated Carbon Observation Station ICOS – een onderzoeksinfrastructuur om de broeikasgasbalans van Europa en aangrenzende regio's te kwantificeren.

 

Meetstations en modellen

Verschillende meetstations in Zweden, Noorwegen en Finland registreerden sterk verhoogde methaanconcentraties na de explosies.

Rekening houdend met de windrichting modelleerden wetenschappers van het ICOS hieruit de weg die het methaan afgelegd zou kunnen hebben, zoals te zien is in dit filmpje.

De eerste schatting van de onderzoekers was dat er uit de pijpleidingen evenveel methaan vrijkwam als Denemarken in een jaar uitstoot. ‘Maar dat zal later pas gekwantificeerd en eventueel bevestigd kunnen worden’, zegt directeur Alex Vermeulen in een nieuwsbericht op de ICOS-website.

De leidingen Nordstream1 en Nordstream2 waren beiden niet in gebruik op het moment van de explosies, maar er zat nog wel aardgas in.

 

Aardgas bestaat voornamelijk uit methaan. Dit is een sterk broeikasgas, maar wordt wel relatief snel afgebroken. Waar CO2 duizenden jaren in de atmosfeer blijft hangen, verdwijnt methaan in ‘slechts’ tientallen jaren. Daar rekening mee houdend heeft methaan in een periode van 100 jaar een 28 keer sterker effect dan CO2. Methaan komt onder andere vrij vanuit de veehouderij en de vuilstort en bij het winnen van aardgas, maar ook vanuit de natuur, bijvoorbeeld bij de afbraak van veen.

 

778 miljoen kuub

Ook het Deense energieagentschap Energityrelsen waagde zich aan een berekening.

Als ál het gas dat zich in de leidingen bevond is vrijgekomen, zou dat neerkomen op 778 miljoen kubieke meter, schrijft Energityrelsen op zijn website. Dat is dus niet het volume dat het inneemt in de onderzeese leidingen, maar het volume dat het krijgt bij de veel lagere druk die aan het aardoppervlak heerst.

Als dat aardgas bovendien uit puur methaan zou bestaan, zou dit hetzelfde broeikaseffect hebben als de uitstoot van 14,6 miljoen ton CO2 – dat is eenderde van de totale broeikasgasuitstoot van Denemarken in het jaar 2020.

In werkelijkheid zal het overigens minder zijn: er zal  gas in de leidingen zijn achtergebleven en aardgas bestaat niet voor 100 procent uit methaan. Dat percentage hangt af van de herkomst van het gas, en schommelt bij benadering tussen 80 en 95 procent. Gronings aardgas zit op 81,9 procent, Russisch aardgas veel hoger.

 

Gestopt

Op dit moment komt er uit beide leidingen geen gas meer, meldt Energistyrelsen op Twitter. De druk in de leidingen, die meteen na de explosies sterk daalde, is inmiddels stabiel.

 

Openingsbeeld: Screenshot uit filmpje van de modelresultaten, Sabine Eckhart, NILU