Daniël Tijink en Peter-Paul Verbeek bieden in De techniek staat voor iets een nieuw perspectief op de verhouding tussen mens en technologie.

Volgens de klassieke techniekfilosofie bepaalt de techniek in hoge mate hoe de samenleving eruitziet. Techniek mag dan wel mensenwerk zijn, maar technische ontwikkelingen en hun invloed op de samenleving hebben een eigen dynamiek, waarbij de mens niet aan het roer staat, maar slechts waarneemt waarheen de techniek ons brengt.

Het gevolg van deze manier van denken is dat techniek gauw als bedreigend wordt ervaren: een autonome macht die achter onze rug om ons leven bepaalt. De roep om begrenzing van de invloed van techniek is dan een logisch gevolg.  


Verwevenheid van techniek en samen­leving

Daniël Tijink (projectleider Ethiek en digitalisering bij ECP|Platform voor de informatiesamenleving) en Peter-Paul Verbeek (hoogleraar filosofie en ethiek van wetenschap en techniek in een veranderende wereld, rector magnificus van de Universiteit van Amsterdam en oud-columnist van dit blad) stellen hier een ander perspectief tegenover.

De klassieke tegenstelling tussen techniek en mens ruilen ze al in het eerste hoofdstuk van hun fijnzinnige essay De techniek staat voor iets in voor een ethiek waarin juist de verwevenheid van techniek en samen­leving centraal staat.


Disruptieve technologie

De opkomst van ‘ethisch disruptieve’ zelflerende robottechnologieën noopt daarnaast tot weer nieuwe conceptuele kaders. Ethische waarden, maken de auteurs duidelijk, zijn niet in gestolde vorm aan een technologie toe te voegen en ze staan ook niet als scheidsrechter aan de zijlijn: ethiek is onlos­makelijk onderdeel van de dynamiek tussen techniek en samenleving.

Knap van de auteurs is dat ze hun ethiektheorie concreet weten vorm te geven. Ze doen dat in de vorm van een begeleidingsethiek, waarin juist de praktijk ons leert om het juiste te doen op het juiste moment.
 

De techniek staat voor iets. Samen richting geven aan techniek en samenleving 
Daniël Tijink en Peter-Paul Verbeek | 160 Blz. 
€ 22,90 | e-boek € 17,90


Beeld: Jamillah Knowles & Reset.Tech Australia / Better Images of AI / Mensen op hun telefoon / CC-BY 4.0