Ratten kunnen aardbevingsslachtoffers opsporen onder het puin. Dankzij een rugzakje, ontwikkeld door studenten van de TU Eindhoven, weten reddingswerkers wat de locatie is van de rat.

 

Ratten zijn sociale en slimme dieren die ontzettend goed kunnen ruiken. Net als honden kunnen zij dus worden getraind om na een aardbeving mensen op te sporen onder het puin. Omdat een rat kleiner en leniger is dan een hond kan hij bovendien meer plekken bereiken.

Handig, maar hoe vertelt het dier vervolgens aan de reddingswerkers of en waar hij iemand gevonden heeft? Hiervoor ontwikkelden enkele masterstudenten en hun begeleider Roel Jordans van de faculteit Electrical Engineering van de TU Eindhoven een rugzak voor de rat, voorzien van een camera en locatiebepaling.

De non-profit hulporganisatie APOPO, die in Tanzania Afrikaanse hamsterratten traint voor verschillende doeleinden, gebruikt de rugzak bij het project RescueRat. Naast het opsporen van aardbevingsslachtoffers houden de ratten van APOPO zich ook bezig met het opsporen van landmijnen en het op geur detecteren van tuberculose in speekselmonsters.

 

Ontwikkeling

De eerste versie van de rattenrugzak dateert al van 2019. Toenmalig TU/e-student Sander Verdiesen maakte toen met behulp van een 3D-printer een rugzakje met ingebouwde camera, batterijen, een gps-systeem en zelfs een schakelaar in de vorm van een trektouwtje onder de kin van de rat. Hier kan het dier aan trekken als hij een slachtoffer gevonden heeft.

Afgelopen jaar ging een andere student, Bram van Kasteren, met een ander locatiebepalingssysteem aan de slag, omdat de gps onder de grond bleek weg te vallen. Hij studeerde onlangs af op dit onderzoek.

 

Locatie

‘De chaotische omgeving van een rampgebied maakt het lokaliseren van het ratje heel ingewikkeld’, zegt Van Kasteren in een nieuwsbericht van de TU/e. ‘Je weet namelijk niet hoeveel beton en metaal er tussen de rat en de ontvanger zit en hoeveel invloed dat heeft op je signaal.’

Een bekend probleem, dat bijvoorbeeld ook geldt in volgebouwde steden.

Na meerdere testen bleek radiotriangulatie de beste methode te zijn. Hierbij zendt een apparaat in de rugzak van de rat een radiosignaal uit, dat wordt opgevangen door antennes die hiervoor speciaal rondom het gebied met puin zijn neergezet. De combinatie van signalen uit meerdere antennes combineren levert een punt op: de locatie van de rat. Daarbij geldt:  Hoe meer antennes er zijn geplaatst, hoe nauwkeuriger de positiebepaling. Van Kasteren: ‘En hoe sterker het binnenkomende signaal, hoe betrouwbaarder de richting.’

Als het signaal door reflectie tegen obstakels afbuigt onderweg, wordt het namelijk zwakker.

Van Kasteren: ‘In het open veld werkt dit, dat heb ik getest. Hoe goed het gaat als het apparaat inderdaad onder het puin ligt zijn we nu aan het uitzoeken.’

 

Toekomst

Voor nieuwe masterstudenten is er dus nog volop werk. Terwijl het trainen van de ratten in Tanzania in volle gang is, heeft Jordans al nieuwe plannen voor verbeteringen aan de rugzak. ‘Hopelijk kunnen we nog meer studenten enthousiast maken om verder te werken aan de antennemodulen’, zegt hij op de website van de TU/e. ’Daarnaast willen we een soort walkietalkie-functie toevoegen aan de rugzak, zodat de reddingswerker met het slachtoffer kan praten.’

Verdiesen is nog altijd betrokken bij APOPO, en ook Van Kasteren wil er graag actief blijven.

 

 

 

 

Filmpje en openingsbeeld: APOPO