Hoe kun je brak water drinkbaar maken? Het Zuid-Hollandse waterbedrijf Dunea gaat het onderzoeken. Het innovatieve onderzoeksproject gaat vijf jaar duren en wordt deels bekostigd met subsidie van de Europese Unie, heeft Dunea dinsdag bekendgemaakt. 

Het onderzoek heeft de naam FRESHMAN gekregen, wat staat voor 'Sustainable Freshwater Management in coastal zones', en wordt uitgevoerd op de grootste drinkwaterproductielocatie van Dunea, in het duingebied Meijendel nabij Scheveningen. Daar, onder de duinen, ligt een diepe zoetwaterbel, een strategische watervoorraad die wordt gevuld met voorgezuiverd rivierwater uit de Maas en de Lek.

 

Verschillende diepten

Het water onderin deze zoetwaterbel is brak en daardoor ongeschikt voor de huidige drinkwaterproductie. In het project wordt het brakke water opgepompt met behulp van een onttrekkingsput, een holle buis in de grond die op bepaalde plekken filters heeft om het grondwater door te laten en omhoog te pompen. 'We hebben vier onttrekkingsfilters, op verschillende diepten', zegt projectleider Gertjan Zwolsman.

Tot 75 meter diep is het water zoet, daaronder wordt het tot 105 meter steeds zouter. 'Met de filters op verschillende diepten kunnen we, mocht het nodig zijn, water met verschillende concentraties zout aanleveren voor het zuiveringsproces', zegt Zwolsman, die denkt vijftig kubieke meter brak water per uur te kunnen winnen. 


Riolering

Na het winnen van het brakke water ontzilten membranen in de zuiveringsinstallatie het water door middel van omgekeerde osmose. 'Membranen scheiden het brakke water in zoet en zout water', legt Zwolsman uit. 'Dit doen we in ongeveer gelijke hoeveelheden. Het zoute water heeft een vergelijkbaar zoutgehalte als zeewater.'

Het zoute water zal in eerste instantie naar de riolering worden afgevoerd. 'Maar mochten de resultaten zo goed zijn dat we dit op grotere schaal willen toepassen, dan kan de afvalstroom mogelijk naar de zee afgevoerd worden', stelt de projectleider.

 

Een illustratie van de verschillende processtappen bij het verwerken van het brakke water tot drinkwater. Beeld: Dunea

 

Extra opslag

Bijzonder aan het project is dat de doelstelling tweeledig is. Enerzijds onderzoekt Dunea brak water als een nieuwe bron voor drinkwater. Tegelijkertijd vergroten ze de zoetwatervoorraad doordat het brakke water wordt weggepompt en er zo ruimte komt voor extra opslag van zoet water. 'Ingenieursbureau Arcadis heeft voor ons de berekeningen uitgevoerd en als de inschattingen correct zijn, verwachten we de zoetwaterbel met alleen deze pilot zo'n zeshonderdduizend kubieke meter te vergroten in drie jaar', aldus Zwolsman. 'Dat is nog weinig voor dit reservoir, maar veel als je bedenkt dat we dit met slechts één onttrekkingsput al kunnen bereiken.'

Rondom de onttrekkingsput van de pilot komen verschillende monitoringsputten die het zoutgehalte in de diepte bijhouden. 'Deze geven ons inzicht in het uitbreiden van de zoetwaterbel over de tijd', stelt Zwolsman.

 

Proefboring

'We hebben net onze eerste proefboring gedaan om de bodemopbouw en de zoutgehalten op verschillende niveau's tot tweehonderd meter meter diep vast te stellen, dat is het enige wat er te zien is', zegt Zwolsman. Het zal dus nog enige tijd duren tot de pilotopstelling staat. Rond juni volgend jaar verwacht Zwolsman dat de pilot operationeel is, mits het proces voorspoedig verloopt.

 

De proefboring, afgewerkt als monitoringsput met 11 peilbuisfilters. De blauwe doppen zijn de afsluiters van de peilbuizen, die elk verbonden is met een filter op andere diepte: 0 tot 75 meter diep (zoete grondwater), 75 tot 105 meter diep (brakke grondwater) en meer dan 105 meter diep (zoute grondwater). Foto: Teun van Dooren (KWR)

 

België

Het project is in samenwerking met onderzoeksinstituut KWR, kennisorganisatie Allied Waters en twee Belgische drinkwaterbedrijven, De Watergroep en IWVA. In totaal subsidieert de Europese Unie het project met ruim drie miljoen euro als onderdeel van het subsidieprogramma LIFE. Dit programma ondersteunt projecten die passen in het Europese natuur-, milieu- en klimaatbeleid.

Als onderdeel van het programma wordt het concept van brakwaterwinning met gelijktijdige verzoeting van het grondwater ook in België getest, bij Avekapelle aan de Vlaamse kust. LIFE stelt namelijk als voorwaarde voor de sbsidieverstrekking dat de technologie ook in een ander EU-land moet worden gedemonstreerd.

Openingsfoto: Depositphotos