Wie de mondiale vraagstukken wil oplossen, moet eerst de feiten kennen – of het nieuwe boek van allesweter Vaclav Smil lezen.

De Nederlandse lezer heeft eindelijk de inmiddels 78-jarige Tsjechisch-Canadese emeritus-hoogleraar en allesweter Vaclav Smil ontdekt. In 2021 gaf uitgeverij Nieuw-Amsterdam Getallen liegen niet uit, een voor een breed publiek ­bedoelde verzameling krantencolumns. De bundel kreeg als ondertitel mee 71 Dingen die je over de wereld moet weten en werd alom positief besproken. Weinig recensenten vergaten daarbij te vermelden dat Smil de favoriete auteur is van Microsoftoprichter Bill Gates.

Nauwelijks een jaar later ligt de opvolger al in de winkel, met een titel die nog net wat omineuzer klinkt. Zo zit de wereld in elkaar bestaat uit nuchtere (of moet ik zeggen ontnuchterende?), vaak op getallen en ogenschijnlijk simpele berekeningen gestoelde verkenningen van een paar thema’s die de auteur aan het hart gaan: van energietransitie, voedsel en ‘onze materiële wereld’ tot globalisering, risico’s, het milieu en de toekomst. 


Eerst de feiten doorgronden

Op elk van de velden betoont Smil zich een expert, maar wat hem onderscheidt van de goegemeente van professoren is dat hij al die gebieden op sublieme wijze met elkaar verbindt. Zijn uitgangspunt blijft: laten we eerst de feiten goed doorgronden, voor we pretenderen de oplossing te hebben gevonden. Wie bijvoorbeeld droomt over een razendsnelle energietransitie, zal een illusie armer zijn als hij het boek uit heeft.  

Smil schrijft zoals hij praat: razendsnel, voor de vuist weg, soms even lastig te verstaan maar altijd boeiend. Zijn redeneringen zijn beknopt en vaak zo verrassend, dat ik me moet inhouden om niet wéér een passage voor te lezen aan mijn gezin. Maar dat ik de komende tijd in een goed cafégesprek over een maatschappelijk thema er af en toe een ontnuchterend ‘Smil-feitje’ in ga gooien, is onvermijdelijk. Wees gewaarschuwd. Of lees het boek zelf, om goed beslagen ten ijs te komen. 
 

Zo zit de wereld in elkaar
Vaclav Smil | 416 Blz. | € 29,99

 

Foto: Andreas Laszlo Konrath