Duurzaamheidsbeweging Urgenda presenteert vanmiddag in Den Haag een pakket aan het kabinet met daarin veertig mogelijke maatregelen om eind volgend jaar 25 % minder CO2-uitstoot te hebben dan in 1990. Dit was de uitkomst van de Klimaatzaak die Urgenda vier jaar geleden won.

Het was wereldnieuws in 2015: duurzaamheidsbeweging Urgenda won een rechtszaak bij de rechtbank in Den Haag: de Nederlandse staat moest een strenger klimaatbeleid gaan voeren om eind 2020 de CO2-uitstoot van ons land te hebben teruggebracht met 25 % ten opzichte van het jaar 1990.

Precies vier jaar na dato presenteert Urgenda vandaag in Den Haag een pakket aan opties om de uitstoot van CO2 te helpen terugdringen. Op basis van cijfers van het PBL moet de overheid maatregelen nemen die de CO2-uitstoot verlagen met ongeveer 9 megaton extra, schrijft Urgenda op haar website. ‘De overheid zegt dat dit moeilijk is en daarom reiken wij ze de hand met oplossingen. Omdat wij vermoeden dat de benodigde reductie wel eens groter dan 9 megaton (per jaar, red.) zou kunnen zijn, leveren we voor de zekerheid wat extra ideeën aan.’ Urgenda heeft de maatregelen niet in haar eentje bedacht, maar samen met 700 organisaties en bedrijven.

Die ideeën zijn onder te verdelen in een drietal categorieën. Met de eerste – het sluiten van alle kolencentrales – zou de klus in één keer geklaard zijn; de tweede behelst 40 maatregelen die met elkaar een groot verschil zouden maken en in de derde categorie vinden we noodmaatregelen voor als de situatie echt nijpend wordt. 
 

Het sluiten van alle kolencentrales

Urgenda noemt dit ‘Grote stappen, snel thuis’. Natuurlijk moet die stroom dan wel ergens anders vandaan komen. Vervang je de helft door gascentrales en importeer je de andere helft van de benodigde stroom, dan bespaar je 12 tot 13 megaton CO2 per jaar, zo heeft Urgenda becijferd.

Hiermee zouden we het doel meteen halen. Ook constateert Urgenda in haar rapport dat het politiek waarschijnlijk ‘minder moeite kost om één maatregel te nemen, zoals het sluiten van alle kolencentrales, dan veertig kleinere maatregelen. Want bij die kleinere maatregelen is er altijd wel iemand tegen.’ Het nadeel van deze maatregel is dat drie kolencentrales relatief nieuw zijn. Sluiten ervan zou een vorm van kapitaalvernietiging zijn.
 

Het 40-Puntenplan

Dit is een waslijst met een bonte verzameling van mogelijke maatregelen die meer of minder CO2-zoden aan de dijk zetten. Sommige punten zijn gemakkelijk uit te voeren, andere vergen een gedragsverandering bij de burger (hou je banden op spanning), of een andere politieke wind (verlaging van de maximumsnelheid op snelwegen).

Er springen een paar mogelijke maatregelen uit, die het meeste CO2-uitstoot besparen. Een daarvan is het terugdringen van de veestapel met 30 %. Dit verlaagt de uitstoot van CO2 volgens berekeningen met 3,0 megaton per jaar, terwijl boeren er – dankzij fiscale maatregelen – niet op achteruit hoeven te gaan.
 

Het terugdringen van de veestapel met 30 % verlaagt de uitstoot van CO2 volgens berekeningen met 3,0 megaton per jaar. Foto Sjoerd van Oosten / CC BY-NC-ND 2.0


Verderop lezen we een onverwachte: ‘actieplan elektromotoren’. Je ziet het niet op het eerste gezicht, maar in de industrie zijn elektromotoren enorme slurpers van elektriciteit (goed voor 70 % van het stroomverbruik van de industrie). Op zich niet erg, maar volgens Urgenda zijn veel elektromotoren oud en niet bepaald van het energiezuinige type. Vervang die en stel de oudere types wat gunstiger af en hiermee valt 2,0 megaton CO2-uitstoot te winnen.

Ook uit de lijst van veertig: Anders Reizen. Dit gaat om het woon-werkverkeer van de Nederlanders. Als een deel uit de auto stapt (dat moet dan wel kunnen qua afstand) en op de fiets of in de trein, dan komt er minder CO2 in de lucht terecht (en fijn stof en NOx etc., bijkomende voordelen voor onze gezondheid).

Met zijn allen stoten we 8,8 megaton CO2 uit voor ons woon-werkverkeer. Daar is op de korte termijn een flinke hap uit te nemen van 1,0 megaton CO2-uitstoot, denkt Urgenda (op de langere termijn zelfs 3,0 megaton). Daarvoor ziet de club drie maatregelen: gedragscampagnes om werknemers te stimuleren de auto te laten staan; het verlagen van de autovergoeding van werkgevers aan werknemers; en het juist invoeren van een vergoeding voor wie naar zijn werk fietst.
 

Het Noodpakket

Voor het geval de overheid dit jaar te weinig doet aan CO2-reductie – bijvoorbeeld omdat het Klimaatvonnis nog door de Hoge Raad getoetst moet worden – heeft Urgenda een lijstje met extra mogelijke maatregelen opgesteld, het Noodpakket. Daarbij kunnen we denken aan behoorlijk heftige ingrepen als:

  • Het opleggen van een reductie in de stroomafname van 5 % aan burgers en industrie. Zo dwing je mensen en bedrijven te gaan besparen.
  • Het reserveren van een strook op belangrijke snelwegen voor elektrische bussen. Ook deelauto’s mogen hier overheen, mits goed gevuld.
  • Het belonen van boeren die het waterpeil laten stijgen. Veel weiden liggen in veengebied. Wordt de veengrond te droog dan zetten bacteriën dit veen met zuurstof om in CO2.  
  • Financiële prikkels voor het verduurzamen van koophuizen.

Binnen het noodpakket zijn nog meer exotische maatregelen te vinden, waar de overheid zich – zacht gezegd – niet bij iedereen populair zou maken. Denk hierbij aan autoloze zondagen, de snelheid op snelwegen verlagen naar 100 kilometer per uur en de tv een dag per week op zwart. 'We hopen niet dat het hierop moet aankomen', schrijft Urgenda.

Nu Urgenda haar ei heeft gelegd, is het afwachten wat de overheid met de tips gaat doen.


Openingsfoto: Hoogovens bij Tata Steel in IJmuiden. Foto Wattman / CC BY-NC 2.0