Na jaren in het verdomhoekje te hebben gezeten, staat kernenergie nu weer volop in de belangstelling. Dus kwamen de bedrijven bij elkaar die nodig zijn om kerncentrales te bouwen en onderhouden.

Hoe staat het ervoor met de ontwikkeling van nieuwe kerncentrales in Nederland? Die is ver genoeg gevorderd om partijen uit de toeleveringsketen bij elkaar te roepen, vonden de Topsector Energie, het ministerie van Klimaat en Groene Groei en vereniging Nucleair Nederland.

Zij organiseerden daarom de bijeenkomst ‘Made for Nuclear’, die maandag 24 november plaatsvond in Hilversum.

Want een kerncentrale bouwen is weliswaar een zeer specialistische klus, waarbij kennis van kernfysica een vereiste is, maar dat geldt eigenlijk maar voor 5 tot 10 procent van het gebouw. De overige 90 tot 95 procent bestaat uit net zulke leidingen, buizen, pompen en installaties als bij niet-nucleaire faciliteiten. En dat biedt kansen voor allerlei Nederlandse bedrijven.

Waterkoker

Nederland staat aan de vooravond van een megalomaan project, stelde dagvoorzitter Diederik Jekel bij de aftrap van de bijeenkomst. Einstein zou het al hebben gezegd: Nuclear power is one hell of a way to boil water.

‘Nu was Einstein al dood toen de eerste nucleaire reactor in werking ging, dus of hij het écht heeft gezegd valt te betwijfelen, maar het is wel een goede samenvatting van zo’n reactor’, zei Jekel. ‘Dat is in feite een giga-waterkoker op kernenergie, die vervolgens stoom gebruikt om elektriciteit te maken.’

Locaties

Maar hoe ver is Nederland nu met de grote kerncentrales? Om die vraag te beantwoorden was demissionair minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans aanwezig, net teruggekeerd van de klimaattop in Belém in Brazilië.

‘Nederland heeft plannen voor vier grote kerncentrales’, vertelde ze, ‘en twee daarvan zitten inmiddels in de procedure om in de zomer van 2026 een locatiebesluit te nemen.’ Daarvoor moeten zowel de beoogde locatie als alle redelijke alternatieven worden onderzocht, waaronder plekken in de Eemshaven, in Zeeland en op de Maasvlakte. 

‘Kerncentrales zijn betrouwbare en continue energieleveranciers, goed voor het klimaat én goed voor het verdienvermogen van Nederland’, onderstreepte Hermans. En de tijd lijkt er rijp voor, op dit moment is zo’n 80 procent van de Tweede Kamerleden ervoor dat ze er komen.

Small Modular Reactors

Hoewel grote kerncentrales schaalvoordelen hebben en daardoor efficiënter en (dus) goedkoper in gebruik zijn, is er momenteel ook veel belangstelling voor SMR’s (Small Modular Reactors). Die zijn vanwege hun formaat makkelijker in een gebied in te passen.

Zo’n SMR is vooralsnog vooral een conceptueel idee, benadrukte Jekel, met gestandaardiseerde massaproductie als droom om naartoe te werken. Toch kan het kan geen kwaad er alvast goed over na te denken – vandaar dat de overheid een maand geleden een voorstel voor een SMR-strategie naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

‘Je hebt te maken met een geheel nieuwe situatie, waarvoor gewijzigde regelgeving nodig is’, zegt Hermans. ‘Maar hoe moet die regelgeving eruit zien, en wie krijgt de bevoegdheid om keuzes te maken over het al dan niet plaatsen van deze reactoren?’

Verschillende soorten

Variaties in individuele organismen drijven de evolutie – dit keer was het Charles Darwin die losjes werd geciteerd – dus is het gunstig dat er tegenwoordig telkens nieuwe ideeën opduiken over hoe kernenergie het beste kan worden toegepast.

De bedrijven EDF (Électricité de France) en Westinghouse maken ‘traditionele’ nucleaire elektriciteit in een hogedrukreactor. Hierin wordt water tot ver boven de 300 graden Celsius verwarmd en met een zeer hoge omgevingsdruk vloeibaar gehouden. Buiten de reactor wordt hiermee via een warmtewisselaar water uit een secundair circuit verhit om stoom te produceren.

Inmiddels zijn er ook andere manieren, die vooral toepassingen in SMR’s moeten krijgen. Zo test het bedrijf Rolls Royce – dat zich al sinds de jaren vijftig naast auto’s ook met kernenergie bezighoudt – een boiling water reactor die het water direct kookt, waardoor een veel minder hoge druk nodig is. In Nederland werkt Thorizon aan een reactor die gesmolten zout gebruikt in plaats van water en thorium en radioactief afval als brandstof, en kiest scheepsbouwer Allseas, die SMR’s gaat inzetten op schepen, voor gasgekoelde reactoren met inherent veilige TRISO-brandstofdeeltjes. 

Open deur

Een bestaand bedrijf dat zich voor het eerst in de nucleaire energiesector begeeft, moet er wel op bedacht zijn dat dit ook invloed heeft op de bedrijfscultuur. Dat gaf  Dorus van Leeuwen, managing director van het Belgische familiebedrijf VDL KTI, dat producten levert aan de energiesector, het publiek nog mee.

‘Wij hebben een open cultuur. Mijn deur staat altijd open, daar zijn we trots op. Maar nu kwam er opeens een vraag van de nucleaire toezichthouder: waarom zit die deur niet op slot?’ 

Over andere aandachtspunten, kansen en risico’s ging het de rest van de dag – maar daar mocht uw verslaggever helaas niet bij zijn.

Openingsbeeld:  Topsector Energie / Ministerie van Klimaat en Groene Groei, via Made for Nuclear