Acht prikkelende vragen aan Amito Haarhuis, directeur van Rijksmuseum Boerhaave in Leiden. Daar is nog het hele jaar de tentoonstelling Onvoorstelbaar over Antoni van Leeuwenhoek te zien.


Wat is het laatste dat u heeft gerepareerd?

‘Een kraan in de tuin was kapotgegaan, vermoedelijk door de vorst. Die heb ik zelf vervangen. Niet zo moeilijk, al kostte het wel wat tijd voor ik op internet precies het juiste kraantje had gevonden. Eenvoudige klusjes doe ik het liefst zelf.’

Voor welk probleem zouden ze nu eindelijk eens wat slims moeten uitvinden?

‘Ik moest laatst van mailadres veranderen. Wat kwam daar veel bij kijken. Ik doe vrijwel alles digitaal, maar dat betekent dat het aanpassen van een mailadres een enorme operatie is. Het zou fijn zijn als er een eenvoudige digitale adreswijziging bestond waarmee het mailadres bij al je accounts in één keer wordt aangepast.

Gezichtsherkenning die zwarte mensen niet herkent omdat ze alleen op witte mensen blijkt te zijn getraind: dat vind ik ernstig

Waarvan denkt u: ik wou dat ik dát had uitgevonden?

‘Onze vorige wisseltentoonstelling ging over kunstmatige intelligentie. Daarin lieten we een insectachtige robot van de TU Delft zien, de DelFly. Die robots opereren als zwerm en hebben een collectief brein, waarmee ze bijvoorbeeld een bosbrand kunnen opsporen. Als bioloog vind ik dat fascinerend: techniek die is geïnspireerd op de natuur en er nog mooi uitziet ook.’

Welke technologische ontwikkeling baart u zorgen?

‘De opkomst van algoritmen die discriminatie in de hand werken. Gezichtsherkenning die zwarte mensen niet herkent omdat ze alleen op witte mensen blijkt te zijn getraind: dat vind ik ernstig. Intussen wordt het door technieken als ChatGPT steeds lastiger feit en fictie uit elkaar te houden. Dat baart me zorgen, ook in relatie tot ons democratisch bestel.’

Bent u bang dat robots uw werk overnemen?

‘Als museum hebben we een maatschappelijke missie en ik zie niet in hoe een robot die zou kunnen vormgeven. Volgens mij ontstaat er juist veel werk door robotisering. In mijn vak kunnen ze bijvoorbeeld helpen efficiënter onderzoek te doen.’

Ik zie niet in waarom we de dijken niet een paar meter zouden kunnen verhogen

Wie is uw techniekheld?

‘Antoni van Leeuwenhoek is voor mij de held van de werkplaats. Dat hij de microwereld ontdekte, kwam vooral doordat hij als uiterst getalenteerd ambachtsman allerlei vaardigheden combineerde. Hij maakte goede lenzen, zette microscopen in elkaar, maakte de juiste preparaten, noem maar op. Zijn technische bekwaamheid was onovertroffen.’

Zijn de dijken hoog genoeg?

‘Het wordt langzaamaan tijd voor een nieuw Deltaplan, om met name het westen van het land te beschermen. Als land is het belangrijk dat we er alert op zijn, maar ik zie niet in waarom we de dijken niet een paar meter zouden kunnen verhogen.’

Dilemma: kunst of wetenschap?

‘Voor mij zijn beide even belangrijk, maar ik constateer dat kunst onevenredig veel aandacht krijgt. Rond Vermeer en Escher is dit jaar een hoop mediageweld geweest, rond Van Leeuwenhoek nog wat minder, terwijl 2023 ook zijn jaar is. Alle aandacht voor kunst is terecht, maar wetenschap en technologie verdienen een prominentere plek in ons bewustzijn.’


Foto: Rijksmuseum Boerhaave