Het afgelopen jaar liet de doorbraak zien van CRISPR-Cas, een gereedschap voor het doorknippen van DNA op de gewenste plek. Het sleutelen aan specifieke genen is zeer breed inzetbaar: het helpt bij onderzoek naar kanker, biedt zicht op nieuwe behandelingen van erfelijke ziektes en maakt het genetisch aanpassen van gewassen eenvoudiger. In bijna elk biomedisch lab in de wereld gaan wetenschappers nu met CRISPR-Cas aan de slag.

CRISPR-Cas is een spin-off-toepassing van de wetenschappelijke ontdekking dat veel bacteriën na een aanval door een virus een stukje van het virus-DNA in zich opnemen. Door dit ‘DNA-geheugen’ kan de bacterie bij een volgende aanval het virus herkennen en beter terugvechten. Dat doet de bacterie met een bepaald eiwit dat het virus-DNA in mootjes hakt.

Infographic: Ymke Pas

 

Knipfunctie

Het is precies die knipfunctie die in CRISPR-CAS nuttig wordt gebruikt voor het bewerken van genen. Zo kunnen kankeronderzoekers in het Hubrecht Instituut gemakkelijker genen aan en uit zetten die samenhangen met een type kanker. En in Wageningen proberen plantenonderzoekers om landbouwgewassen bepaalde gunstige eigenschappen te geven. Ook daar maakt CRISPR-Cas het leven van de onderzoekers een stuk gemakkelijker.

De opkomst van de toegankelijke genbewerkingstechniek zet ook een oude discussie op scherp. Straks kunnen we in een IVF-embryo een erfelijke ziekte corrigeren, maar waar eindigt ‘genezen’ en waar begint human enhancement?

Nobelprijs

Op 5 oktober maakt de Zweedse Academie voor Wetenschappen bekend wie de Nobelprijs voor de Geneeskunde krijgt. In de jaarlijkse voorspellingen van Thomson-Reuters staan de ontdekkers van CRISPR-Cas hoog. En in de wetenschappelijke tijdschriften is iedere week wel nieuws te lezen over CRISPR-Cas. Zoals de Wageningse bacterieonderzoeker John van der Oost zegt: ‘De natuur brengt ons ongetwijfeld nog andere varianten van het “Zwitserse zakmes” CRISPR-Cas.’

Lees alles over de doorbraak van CRISPR-Cas op .