Zo wordt Amsterdam duurzaam
Een duurzaam Amsterdam in het jaar 2050 betekent dat de stad vanaf nu elke werkdag 100 woningen moet aansluiten op het bestaande warmtenet en 325 zonnepanelen op daken moet plaatsen. Dat blijkt uit de Roadmap Energietransitie die gisteren werd gepresenteerd.
'Duurzaam in 2050', met de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur valt dat in vele verkiezingsprogramma’s te lezen. Het is gemakkelijk opgeschreven, maar wat betekent dat in de praktijk?
Voor Amsterdam is dat helemaal uitgezocht en het resultaat, de Roadmap Energietransitie Amsterdam, werd gisteravond gepresenteerd. De Roadmap zelf is nog niet beschikbaar.
Het onderzoek beperkt zich tot de warmtevraag en elektriciteitsgebruik van woningen en gebouwen, en gaat dus niet over bijvoorbeeld het vervoer. Daarbij is gekeken naar wat er nu nodig is, en wat de potentie is van duurzame bronnen of energiebesparing.
Niet geheel verrassend hebben de oudere woonwijken het grootste energiegebruik, en dan met name in de binnenstad. Bij woningen vraagt vooral de verwarming de meeste energie.
Isolatie helpt het meest
De beste manier om voor die warmtevraag een alternatief te vinden is door woningen goed te isoleren. Dat kan heel verregaand naar label A+++, of minder vergaand, bijvoorbeeld label B. ‘In bijvoorbeeld de Westelijke Tuinsteden kun je met isolatie heel ver komen, bij de oude grachtenpanden is dat een stuk lastiger’, aldus hoogleraar Andy van den Dobbelsteen van de TU Delft, die de Roadmap presenteerde.
In die Westelijke Tuinsteden, gebouwd rond de Tweede Wereldoorlog, vormen dan warmte-koude opslag in de bodem of warmtepompen een duurzaam alternatief voor woningverwarming. Maar in de uitbreidingswijken van de 19de eeuw, en nog meer in de oudere binnenstad, leggen ruimtegebrek en monumentenzorg beperkingen op. ‘Daar vormt aansluiting op het warmtenet een alternatief.’ Groen gas, bijvoorbeeld geproduceerd door het vergisten van organisch afval, is ook een optie, maar de mogelijkheden om dat in Amsterdam zelf te produceren, zijn beperkt.
Lage temperatuur-warmtenet
Tussen de isolatie van woningen en een aansluiting op het warmtenet zit een duidelijke wisselwerking. ‘Als woningen goed zijn geïsoleerd kun je gebruik maken van een lage temperatuur-warmtenet van rond de 35 °C. De potentiële beschikbaarheid daarvan is in de toekomst vele malen groter dan de hoge temperatuurwarmte van zo’n 80 °C die het bestaande warmtenet heeft’, zegt Van den Dobbelsteen. Het huidige warmtenet wordt nu gevoed door de Afvalverbrandingsinstallatie van de hoofdstad en de gascentrale in Diemen. ‘Van beide willen we op termijn af.’ Er komt in Amsterdam overigens wel een onderzoek naar mogelijkheden van geothermie voor de levering van hoge temperatuurwarmte.
Het bestaande hoge temperatuur-warmtenet van Amsterdam loopt nu met een grote boog om de oude stad heen. ‘Het moet dus daarheen worden uitgebreid om voor het aardgas een alternatief te bieden.’ De Roadmap becijfert ook wat dat betekent: tot 2030 het maken van jaarlijks 26.000 nieuwe aansluitingen op het bestaande warmtenet, oftewel 78 km warmtenet per jaar. Daarnaast moet er jaarlijks voor 15.000 beter geïsoleerde woningen een aansluiting komen op een warmtenet met lagere temperatuur, terwijl jaarlijks 13.000 woningen energieneutraal worden gemaakt.’ Alles bij elkaar betekent dit het aanpakken van elk jaar 54.000 woningen!
Erfgoed PV
Het elektriciteitsgebruik zal richting 2050 toenemen, onder andere vanwege het gebruik van warmtepompen. Een deel van die stroom is te leveren door zonnepanelen op daken. Jaarlijks zou er tot 2030 140.000 m2 moeten worden geplaatst, oftewel 325 panelen per werkdag. ‘Dat betekent dat 48 installateurs permanent bezig zijn.’ Vanwege stadsgezicht en monumentenzorg is er voor de gebruikelijke panelen in de grachtengordel nauwelijks plek. ‘Amsterdam zou een launching customer kunnen worden voor "erfgoed pv", oftewel zonnepanelen verwerkt in dakpannen die uiterlijk nauwelijks afwijken van de bestaande.’
Daarnaast wil de Roadmap het aantal windturbines in het havengebied fors uitbreiden, jaarlijks met 5 stuks van 4 MW. Maar gezien de intensiteit van het energiegebruik zal de stad niet kunnen zonder import van duurzame stroom, bijvoorbeeld van windparken op de Noordzee.
De Roadmap is een van de eerste die aan de hand van het bestaande energiegebruik aangeeft hoe een stad duurzaam kan worden. Die ambitieuze belofte leidt dus tot de conclusie dat er nog heel veel moet gebeuren.
