Binnenkort weten we van een video niet meer of die echt of nep is. Dat ontluisterende beeld komt naar voren in de special die De Kennis van Nu uitzendt op 15 juli: De waarheid van deepfake.

Freddie Mercury, de charismatische zanger van Queen, heeft nooit in het Koreaans gezongen. Toch is dat wat een online video de luisteraar voorschotelt. Een liedje met een Koreaanse tekst, met het onmiskenbare stemgeluid van Mercury, inmiddels bijna dertig jaar dood. Het is maar één van de vele voorbeelden die langskomen in de special De waarheid van deepfake, die de NTR op 15 juli uitzendt.

Een deepfake is een nepvideo die is samengesteld door kunstmatige intelligentie. Dat kan op twee manieren, legt een van de experts uit: of door een geheel nieuw gezicht te creëren met software, of door van een bestaande persoon op video het gezicht te vervangen door dat van iemand anders. Het Britse Channel 4 maakte zo een geheel eigen speech voor koningin Elizabeth II.
 


Hoe herken je een deepfake video?

We staan op een kantelpunt, vertellen meerdere experts in de uitzending. Binnen nu en een paar jaar zijn nepvideo’s van mensen niet meer van echt te onderscheiden. Het is nu soms al lastig om een gefabriceerde video te herkennen.

Waar een deepfake nog aan is te herkennen, maakt de aflevering ook duidelijk: weerspiegelingen van een lichtbron in brillenglazen, schaduwpartijen en een hand of arm die voor een gezicht lang beweegt, daar heeft de software nog moeite mee.
 

Gevaren en kansen

De gevaren van deepfakes zijn evident. Je kunt iemand iets in de mond leggen dat hij of zij nooit zou zeggen. Iets dat die persoon politiek in de problemen brengt, of dat een groep kan aanzetten tot geweld tegen anderen.

Gelukkig laat de documentaire ook de kansen zien van deepfakes. Deze synthetische video’s kunnen online onderwijs een stuk prettiger maken, doordat de docent haar colleges in verschillende talen kan geven, zonder daadwerkelijk voor de camera te gaan staan.

Ook kunnen nepvideo’s helpen bij traumaverwerking; aan het eind zien we een moeder die een ontmoeting heeft met een virtuele weergave van haar jong overleden dochtertje. Dat moet heftig zijn, maar de moeder geeft naderhand aan dat het gesprekje met de 3D-weergave van haar dochtertje, haar goed heeft gedaan.
 

De waarheid van deepfake | 15 juli, 22.10 uur, NPO2

Foto: NTR