Autonome wapens zijn deze week een belangrijk agendapunt voor de Tweede Kamer. De komende dagen voeren politici openbare gesprekken met Pax, organisator van de campagne Stop Killer Robots en met de commissie die vorig jaar een advies uitbracht met als strekking: voorlopig zal er menselijke controle zijn over autonome wapens. Waar draait het in de discussie om?

Voorlopig mag de killer robot nog de fantasie zijn van sciencefiction in films als Transformers, verschillende landen, de Verenigde Staten, China, Rusland, Israël, het Verenigd Koninkrijk en anderen, zijn druk doende met de ontwikkeling van autonome wapensystemen, lees hier een overzicht van militaire robots.
 


Voor organisaties als Human Rights Watch en Pax was deze ontwikkeling aanleiding om in 2013 de campagne Stop Killer Robots te beginnen. Inmiddels staat het onderwerp ook op de agenda van de Convention on Conventional Weapons die ressorteert onder de Verenigde Naties. Verder riepen meer dan duizend robotonderzoekers een jaar geleden op de ontwikkeling van militaire robots een halt toe te roepen ('Dringende oproep om militaire robots te verbieden').


Beslissende kans

De inzet van de discussie is hoog. Zal de mensheid voor het eerst een wapensysteem voortbrengen dat autonoom, zonder menselijke controle besluit om te doden? Nu de ontwikkeling aan het begin staat, en er nog geen sprake is van een wedloop van autonome wapens, is er een beslissende kans om nog in te grijpen, zo schrijft de Amerikaanse ethicus Wendell Wallach in zijn boek A Dangerous Master ('De beheersing van het beest'). Tegelijk leert de discussie in VN-verband dat nog slechts een handjevol landen voelt voor een verbod op autonome wapens.
 


Het onderwerp roept ook andere vragen op. Zullen autonome wapensystemen superieur zijn aan de mens, omdat ze met kunstmatige intelligentie veel preciezer en sneller zijn en zich niet laten leiden door vermoeidheid of gevoelens van wraak? Of is er sprake van schromelijke overschatting van wat machines in een complexe oorlogssituatie – denk aan de gevechten in de Syrische stad Aleppo – ooit bij machte zijn?


Kabinetsstandpunt

Onder dit gesternte vormt de Tweede Kamer deze week zijn oordeel over autonome wapens. Aanleiding is het standpunt van het kabinet over het rapport van de Adviesraad Internationale Vraagstukken en de Commissie van Advies inzake Volkenrechtelijke Vraagstukken dat vorig jaar oktober werd uitgebracht. Kort samengevat komt het door de regering onderschreven advies er op neer:

De komende tien jaar zullen militairen altijd nog moeten besluiten over de inzet van autonome wapens, dus er is niet een wezenlijk andere situatie dan met bestaande wapensystemen. Tegelijk wil het kabinet geen verbod van of moratorium op de ontwikkeling van volledig autonome systemen: dat is nu niet nodig en praktisch onuitvoerbaar.

Het is een omstreden standpunt, komende week zal blijken wat de volksvertegenwoordigers er van vinden.


Verder lezen

‘Wel of geen menselijke controle, daar draait het om’

‘Autonome wapens beslissen over leven en dood’.