Vanaf volgend jaar krijgen Nederlanders drie manieren om zich online te identificeren. Naast DigiD komen Idensys en iDIN in de markt. Daarmee lijkt definitief een einde te komen aan de ambitie om één elektronisch identificatiebewijs (eID) in te voeren. Identificatie wordt straks een tombola.

Al in de vroegste fase van het ontwerp van het elektronische identificatiebewijs bleek dat er een spanning bestond tussen kosten en veiligheidsniveau. Een strikte scheiding van functies en rollen vraagt om meerdere organisaties met hun eigen verantwoordelijkheden en datacentra. Als gevolg daarvan bleef de meest vergaande variant om budgettaire redenen buiten beeld. In de loop van 2015 kozen de diverse stakeholders toch vooral voor hun eigen koers in plaats van gezamenlijkheid.

Indensys - Voor het ministerie van Binnenlandse Zaken stond gebruiksgemak voorop. Het koerste aan op een verbeterde versie onder de naam Idensys van het reeds bestaande eHerkenning, de inlogmethode van bedrijven voor overheidsdiensten.

iDIN - De banken, die onder verantwoordelijkheid vallen van De Nederlandse Bank (DNB), wilden een krachtiger (dus duurder) systeem, in feite een doorontwikkeling van iDeal onder de naam Idin. De consequentie van die twee gedachtegangen is dat beide nu worden ingevoerd.

DigiD - Daarnaast blijft DigiD bestaan, in afwachting van een upgrade. De Rijksdienst voor het Wegverkeer heeft proeven gedaan met een elektronisch rijbewijs, dat mogelijk als voorbeeld zou kunnen dienen.

Complete verwarring

Met alle drie de benaderingen werd in de afgelopen maanden ervaring opgedaan in een aantal pilots. Een door de overheid ingestelde commissie evalueerde die. Daarbij bleek dat gebruikers met de afzonderlijke middelen redelijk overweg konden. De commissie vroeg zich echter wel af hoe de burger chocola moet gaan maken van de verschillende identificatiemiddelen die hij straks heeft.

Nu is ieder middel gebonden aan één dienst: DigiD voor contact met overheid, iDeal voor contact met de bank. Dat begint door elkaar te lopen. Sommige gebruikers van Idensys, waaronder verzekeringsmaatschappijen, vragen hun gebruikers bij wijze van extra veiligheid één cent over te maken met iDeal om hun rekeningnummer mee te verifiëren.

Om de verwarring compleet te maken heeft de EU een nieuw normenkader opgesteld voor de betrouwbaarheidseisen die aan diverse vormen van communicatie gesteld moeten worden. De interpretatie van dat kader is niet helder. Ook de businessmodellen van de drie methoden (lees: de kosten) zijn nog niet duidelijk.

Wel duidelijk is dat door al die onhelderheid de invoering vanaf volgend jaar niet zonder slag of stoot zal gaan. Minister Blok kondigt in zijn brief van eind vorige maand dan ook een stapsgewijze aanpak aan. Eind 2018 moeten alle publieke dienstverleners in staat zijn om de voor hen toegestane inlogmiddelen aan te bieden, te beginnen met zorginstellingen en de belastingdienst.(Christian Jongeneel)

Tijdschema van de introductie van elektronische identificatie. Bron: MinBZK.