Autofabrikant Volkswagen blijkt bewust te hebben gefraudeerd met de emissiewaarden van zijn dieselauto’s in de VS. Volkswagen gaf zijn bedrog toe, en de Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) klaagt de fabrikant aan. Er hangt de autobouwer een maximale boete van achttien miljard dollar boven het hoofd. In Europa stoten dieselauto’s op de weg ook meer uit dan in tests, maar er is nog geen wet om daar iets aan te doen.

Volkswagen bleek bij uitstootonderzoek de software in de auto aan te passen, zodat de wagen veel schoner leek dan in de praktijk het geval was. Een zogenoemd ‘defeat device’ schakelde de auto om naar labomstandigheden, waardoor verschillende functies van het voertuig werden uitgeschakeld. Hierdoor reed de auto schoner in het lab dan in de praktijk.

Uiteindelijk liet een onderzoek van de West Virginia University zien dat de diesels van Volkswagen in de praktijk veel vervuilender waren dan de testresultaten op de rollenbank uitwezen. Vooral de hoeveelheid stikstofoxiden (NOx) kwam te hoog uit. Hoe dit kan is vervolgens uitgebreid onderzocht en uiteindelijk is vastgesteld dat Volkswagen de regels op grote schaal overtrad. Door de hogere emissies op de weg schendt Volkswagen de Clean Air Act, de wet waarmee de VS luchtvervuiling tegen probeert te gaan, waardoor de EPA de kosten voor milieuvervuiling direct op de producent kan verhalen.

Onderzoek uit 2011

De basis van de ontdekking van de Amerikaanse universiteit werd een aantal jaar geleden al gelegd. In 2011 vond de Joint Research Council in Italië al aanwijzingen dat emissies van personenauto’s op de weg aanzienlijk hoger lagen dan de vastgestelde normen toelieten. ‘Het was reden voor de International Council on Clean Transportation om er dieper in te duiken. Op dat moment kwamen wij erbij’, vertelt Francisco Posada, een van de onderzoekers van West Virginia University die de fraude ontdekten. Met een draagbare emissiemeter reden ze met drie voertuigen rond op een manier de typisch is voor Amerikaanse voertuigen: een paar kortere ritjes en één megatocht van 4000 km.

Het was overigens niet eenvoudig voor de universiteit om geschikte voertuigen te vinden. ‘Diesel is in de VS geen populaire brandstof, omdat het duurder is dan benzine en de naam heeft vervuilender te zijn. Slechts 2 % van alle auto’s is een diesel. Na een uitgebreide zoektocht vonden we van Volkswagen de Jetta en de Passat en een BMW X5 om te testen’, aldus Posada.

De resultaten logen er niet om: terwijl de BMW ook in de praktijk schoon reed, lagen de emissies van de Volkswagens in sommige gevallen veertig keer hoger dan de labresultaten, die een andere organisatie voor de proef uitvoerde. Met de zorgwekkende gegevens in de hand konden de California Air Research Board (CARB) en de EPA gaan speuren naar de oorzaak. Daar kwam uiteindelijk het gebruik van een ‘defeat device’ naar buiten rollen, waarop de EPA actie ondernam.

Onmogelijke boete

In Europa zou het beboeten van Volkswagen onmogelijk zijn. De emissiewetten zijn strenger in de Verenigde Staten, waardoor de grenzen in Europa wellicht niet overschreden worden. Belangrijker is echter dat er in Europa geen luchtkwaliteitswetgeving is om personenauto's op hun praktijkgedrag te beoordelen. 'Als ze in het lab onder de norm blijven, mogen ze in Europa overal rijden. Zelfs als later blijkt dat de praktijk minder rooskleurig is', vertelt ing. Gerrit Kadijk, emissie-expert bij TNO.

Dat betekent dat Volkswagen in Europa zou wegkomen met wat het in de VS deed. Of dat ook het geval is, is op dit moment niet te zeggen. 'Wel vond TNO in een onderzoek van begin dit jaar ook dat de praktijkemissies van nieuwe typen diesel personenwagens boven de EU-norm liggen – en daarmee de resultaten uit het lab overschrijden’, vertelt Kadijk. Ook West Virginia University gaat de komende tijd Europese modellen onderzoeken.

Volkswagen gaf vandaag toe dat er waarschijnlijk zo'n elf miljoen personenauto's uitgerust zijn met een defeat device. Aangezien er in de VS maar zo'n vijfhonderduizend diesels van Volkswagen rondrijden, lijkt het erop dat ook Europa slachtoffer is van corrupte wagens. Hier rijdt bijna de helft van alle auto's op diesel.

Opvallend is dat vrachtwagens in Europa wél voldoen aan de normen, ook in de praktijk. 'Voor die klasse voertuigen gelden wel praktijkregels, die zijn in de laatste Euro VI-wetgeving opgenomen. Dat werkt', aldus Kadijk. De wetgeving zorgt ervoor dat vrachtwagens nu globaal evenveel NOx produceren als de (te vervuilende) personenauto's.

Europa kan op dit moment dus niets doen tegen de sjoemeldiesels. Daar komt wel verandering in: in 2017 komt er wetgeving die praktijkemissies reguleert . 'Dan duurt het nog wel even voordat die wet ook echt toegepast wordt, maar er wordt in ieder geval gewerkt aan de verlaging van praktijkemissies', zegt Kadijk.

Beeld: De drie getest wagens; van boven naar beneden de Jetta TDI, Passat TDI en BMW X5 XDrive 35d. Credit: M 93, SortedDisplay (Wikimedia Commons)