Ons techoverzicht van 2017: rampspoed en voorspoed

Wat bracht 2017 ons op het gebied van techniek? De grote techbedrijven zijn niet langer het lievelingetje van de wereld, en in bouw en water gooiden ongelukken en rampen roet in het eten. Maar er is ook veel goed nieuws: duurzame energie werd steeds goedkoper en het nieuwe kabinet lijkt snel werk te willen maken van een groener Nederland. 

 

ICT

2017 was het jaar van de kunstmatige intelligentie. Deep learning, machine learning, neurale netwerken - ze vlogen je om de oren in de computerwereld. Onderzoekers en bedrijven wisten steeds meer situaties te verzinnen waarin een zelflerend algoritme zijn waarde kon bewijzen. Inmiddels zit er zelfs kunstmatige intelligentie in de iPhone. Het is niet meer alleen een speeltje van de onderzoekers en bedrijven. Mensen komen er steeds meer mee in aanraking.

 

En de AI lijkt steeds slimmer te worden. Dit jaar won de computer een pokerwedstrijd van de mens en leerde een algoritme zichzelf zonder enige menselijke tussenkomst een meester te worden in Go. Tegelijkertijd wordt er hard gewerkt aan de ethische kant: we willen niet dat kunstmatige intelligenti zich tegen ons gaat keren. Er komen ethische codes waar die kunstmatige intelligentie aan moet voldoen.

 

Internet

Het internet lag dit jaar onder vuur. Niet alleen met het voornemen om netneutraliteit terug te draaien in de VS, maar ook door veelvuldige aanvallen die grote delen van het web lamlegden. In de lente kwam Wannacry op, een virus dat 200.000 computers raakte. Er was een aanval met malware op een elektriciteitscentrale, die dit jaar aan het licht kwam. Een kleine aanval die waarschijnlijk gezien moet worden als opmars naar een poging om grotere stroomnetten lam te leggen.

 

In de zomer werd onder andere de Rotterdamse containerterminal van APM geraakt door een gijzelsoftware-virus. Het bedrijf leed miljoenen euro’s schade. Het Amerikaanse kredietbureau Equivax, dat een heleboel persoonlijke gegevens van Amerikanen beheert, werd ook gehackt - alle gegevens liggen op straat, en de betrokken mensen weten vaak geeneens dat het ook om hen gaat. 

Kortom: een vrolijk jaar in techland. De tijd van grote beloften gaat langzaam over in praktische toepassingen van techniek, en die blijken lang niet altijd positief. Kunstmatige intelligentie die mensen voorbij streeft,  en criminelen die allerlei nieuwe manieren vinden om ons het leven zuur te maken. Het meest bijzondere van 2017 is dat de grote techbedrijven als Facebook, Amazon, Google en Netflix van de lievelingen van de techno-optimisten zijn veranderd boemannen, vanwege hun machtspolitiek, ongebreidelde rijkdom, dominante positie, gebrek aan maatschappelijk verantwoordelijkheid en eindeloos uitmelken van persoonlijke gegevens.
 

Watersnood

Er viel regen dit jaar. Veel regen, met grote gevolgen. De orkaan harvey liet de bewoners van Houston de vernietigende effecten van water zien. Effecten waar Nederlanders al langer bekend mee zijn. Op ongeveer hetzelfde moment was er ook een gigantische ramp in India, Nepal en Bangladesh die aan honderden mensen het leven kostte. 

Door klimaatverandering zal dit soort extreme regenval vaker voorkomen. Kan zo’n natuurverschijnsel het hoofd worden geboden? Het was een vraag waar de TU Delft zich naar aanleiding van de rampen over boog. Het antwoord: op dit moment zijn we ook in Nederland slecht voorbereid op extreme regenval. Een bittere pil voor een land dat zichzelf graag op de borst klopt over onze omgang met het water. De Deltacommissaris, die ons waterbeheer in de gaten hodt, verplict gemeenten nu tot een zogeheten stresstest: wat gebeurt er als er in ons land in een uur tijd 100 mm water valt?

Ook de orkaan Irma, die huishield op Sint Maarten, was veel in het nieuws. De storm liet een enorme ravage achter. Ingenieursbureaus bogen zich meteen over de vraag: is wederopbouw zo uit te voeren dat dit er nooit meer zoveel schade zal zijn? 
 

Hyperloop

Er was afgelopen jaar in ons land ook iets om trots op te zijn. We doelen daarbij niet op de zoveelste overwinning van de Delftse zonnewagen in Australië, maar op de Hyperloop, supersnel vervoer in een luchtledige buis. Begin dit jaar won het team van de TU Delft de hyperloopwedstrijd van techmiljardair Elon Musk.

Eenmaal terug in Nederland kondigde een aantal van de teamleden aan als start-up verder te gaan. En sindsdien timmert deze startup hard aan de weg om een daadwerkelijk een hyperloop te realiseren. Ze maakten een korte testbuis en lobbyen nu voor een serieuze testbaan in Nederland. Het bedrijfsleven en de politiek hebben er wel oren naar, net als de concurrentie van de Nederlandse Hyperloop. 

Maar ondertussen moeten de hyperloop-bouwers niet te vroeg juichen. Er zijn nog een heleboel technische en praktische horden te nemen. En hoezo in Nederland met 1000 km/h rondreizen als het ons nog niet eens lukt om op de hogesnelheidslijn 300 km/h te halen? Maar technisch blijft het een inspirerende klus, en wie weet waar het toe zal leiden.

 

Rampen in de bouw

De bouwsector werd dit jaar getekend door grote miskleunen. Terwijl het na jaren van crisis nu weer economsich beter gaat en er in et landschap weer bouwkranen zijn te zien, was er begrijpelijkerwijs vooral aandacht voor de het instorten van de gloednieuwe parkeergarage bij Eindhoven Airport. Dat bleek te komen door verkeerde toepassing van de zogenoemde bollenvloer, die mede door het warme weer zijn eigen gewicht niet aankon en bezweek. Inmiddels zijn meerdere gebouwen met een soortgelijke vloer buiten gebruik gesteld, zoals bij de Erasmus Universiteit in Rotterdam en een gebouw van de hogeschool WIndesheim in Zwolle. Maar er is hoop: volgens experts zijn dergelijke vloeren relatief makkelijk te repareren. Zodat 2018 niet opnieuw het jaar van instortende vloeren wordt. 

Een andere fikse tegenvaller overkwam de bouwer van de nieuwe sluis in het Noodzeekanaal. Ze hadden zich niet voldoende gerealiseerd dat een open bak minder stevig is dan een dichte.

ALs door een wonder vielen er bij de instorting van de parkeergarage geen doden. Dat was anders bij de verschrikkelijke torenbrand van de Grenfell Tower in Londen. Op 14 juni begon een brand in de woontoren, en binnen no-time stond het hele gebouw in lichter laaie. Er vielen 71 doden. Onderzoek na de ramp liet de nare werkelijkheid zien: het gebruikte materiaal in de flat was totaal niet brandwerend. Dat de bouwer het toch gebruikte, bleek te komen door bezuinigingen. 

 

Duurzaamheid

Groot nieuws was de de steeds minder dure windenergie op zee: het nieuwe windpark Hollandse Kust Zuid heeft geen subsidie meer nodig. Het Zweedse Vattenfall, het Duitse Innogy en het Noorse Satoil doen mee te doen met de tender voor het windpark van 700 MW, dat er in 2022 moet staan. In Duitsland bouwt het bedrijf EnBW een subsidievrij offshore een windpark van 900 MW. 

In Groot-Britaanië zijn de contracten getekend voor een subsidievrij zonnepark. Nog voorzichtig, maar we zien we in 2017 de eerste voorbeelden van duurzame energie die geen oerheidsgeld nodig hebben. 

Een andere opvallende trend in 2017: de herwaardering van waterstof. Lang beschouwd als te duur, zowel qua geld als milieukosten, en ook te lastig om haalbaar te zijn, zijn er nu plotseling allerhande waterstofprojecten. Toyota test een waterstofbus in Tokyo, De Gasunie stapt in waterstof, er is een manier om waterstof tankbaar te maken en er is een zelfvoorzienend schip dat op waterstof rond de wereld reist. Wordt waterstof de drager van de groene economie? 

Het kabinet heeft goede voornemens qua duurzaamheid, met een forse doelstelling voor 2030. Maar het ontbreekt nog aan voldoende plannen. Dat ligt aan een heleboel dingen, maar opvallend is de vrijbrief die de luchtvaart krijgt: een grote vervuiler, maar niemand die erover denkt om extra belasting te heffen op (te) goedkope vliegvakanties, en de politie maakt zich vooral druk over uitbreiding van Schiphol en, als nieuwe luchthaven, Lelystad.

 

Elektrische Auto’s

En terwijl waterstof een comeback maakt, heeft de autoindustrie eindelijk door dat ze werk moeten maken van elektrische aandrijving. Volvo en Toyota kondigden aan steeds meer elektrische auto’s te maken. En ook de Duitse autoreuzen waren in september om. Het is voor hen te hopen dat ze nog op tijd zijn, want onderzoek laat zien dat elektrisch rijden steeds concurrerender wordt. 

 

Onze conclusie

2017 borduurde voort op eerdere prestaties. Duurzame energie wordt goedkoper, AI wordt slimmer, auto’s steeds vaker elektrisch, internetcriminelen steeds slinkser. De natuur liet ons eens te meer weten wie echt de baas is op de wereld, en de perikelen in de bouw laten zien dat het nog steeds opletten geblazen is met techniek: de bubbelvloeren leken ideaal, maar toch ging het mis. Maar bovenal laat het jaar zien dat er in de wereld genoeg slimme mensen zijn die hard werken aan een betere toekomst.