Soms schijnt de zon niet en is het windstil. Maar dat is geen reden om wind- en zonne-energie af te wijzen, stelt columnist Thijs ten Brinck.
 

In een dunkelflaute is het koud, donker en windstil. Het favoriete weertype van mensen met een hekel aan wind- en zonneparken. Want er zijn winters denkbaar waarin windturbines én zonnepanelen wekenlang vrijwel niets op­leveren. Dus waarom zouden we wind- en zonne­parken bouwen?

Ondanks de reële kans op een ­dunkelflaute vertrouwt de energiesector duidelijk wel op weersafhankelijke energie. De helft van de ­Nederlandse elektriciteitsproductie kwam ­vorig jaar al uit hernieuwbare bronnen. Windturbines en zonnepanelen hadden de hoofdrol.

Daarmee groeit de invloed van wind- en zonnestroom op de elektriciteitsprijs, die van uur tot uur verschilt. Als het waait en zonnig is, dalen de prijzen inmiddels scherp. Gedurende honderden uren kregen elektriciteitsverbruikers in 2023 zelfs geld toe. Als het bewolkt en windstil is, bepalen fossiele centrales echter nog steeds de prijs. Die ligt in die uren juist flink hoger dan voorheen, vanwege opgelopen kosten voor aardgas en CO2-rechten. 

De gedroomde rol van accu’s is draaiuren van gascentrales voorkomen

De toegenomen volatiliteit op de elektriciteitsmarkt spoort ondernemers aan om te investeren in energieopslag. Aankondigingen van steeds grotere opslagprojecten volgen elkaar in rap tempo op. Zeecontainers vol accu’s, die betaalbaar zijn dankzij de massaproductie voor elektrische auto’s, dragen straks bij aan de verdere verduurzaming van onze elektriciteitssector. 

Rond de aankondiging van zo’n indrukwekkende accu meldt zich altijd wel een liefhebber van ouderwets winterweer. Die weet feilloos voor te rekenen dat de accu in kwestie het gemiddelde Nederlandse elektriciteitsverbruik nog geen kwartier kan dekken. Ofwel: je hebt ook niets aan accu’s als het in de winter wekenlang donker en windstil is.

Klopt natuurlijk, maar dat is ook niet waar deze accu’s voor zijn bedoeld. Een team van ruim twintig grote en kleine fossiele elektriciteitscentrales heeft de Nederlandse elektriciteitsvoorziening de afgelopen decennia overeind gehouden. Het zou een wonder zijn als één enkele investering in energieopslag dat volledig overneemt.

Met een nieuw team van twintig grote en kleine accu’s hebben we al voldoende opslag voor vier uur gemiddeld elektriciteitsverbruik. Nog steeds geen oplossing voor een dunkelflaute, maar wel een welkom alternatief voor het aanzwengelen van gascentrales, elke keer als na een stralende zomerdag de zon toch ook onherroepelijk ondergaat. 

Accu’s die in vier uur leeg zijn, kunnen vier uur later alweer vol zijn

Dat is de gedroomde rol van accu’s. Verder uitstellen van het moment dat brandstoffen nodig zijn om onze vraag naar elektriciteit te dekken. Elke dag weer. Want accu’s zijn, in tegenstelling tot steenkool en aardgas, duizenden keren opnieuw te gebruiken.

Accu’s die in vier uur leeg zijn, kunnen vier uur later alweer vol zijn. Technisch is drie keer per dag volledig op- en ontladen mogelijk. In de praktijk is dat de meeste dagen niet economisch maar twee- à driehonderd keer per jaar op- en ontladen lijkt prima lucratief. Bij elkaar voorkomen we zo elk jaar een week of zes aan draaiuren van gascentrales. 

Het daarmee uitgespaarde aardgas houden we mooi achter de hand voor donkere windstille winterweken. Totdat we ook dat laatste beetje aardgas overbodig maken. Voor zes weken dunkelflaute een duurzaam alternatief vinden is tenslotte veel eenvoudiger dan voor alle 52 weken in het jaar.


Tekst: Thijs ten Brinck, duurzaamheids­adviseur bij We-Boost Transitions en publicist op ­WattisDuurzaam.nl.