De luchtvaartsector wil de CO2-uitstoot van vliegtuigen in 2030 met een derde verminderen. Bijna de helft van die reductie komt van nieuwe typen vliegtuigen, maar het de vraag of de technologie snel genoeg klaar is.

Read this article in English

Het actieplan (pdf) werd vandaag aangeboden aan minister Van Nieuwenhuizen, van Infrastructuur en Waterstaat. Het is opgesteld door Schiphol, de luchtvaartbedrijven, de Nederlandse Spoorwegen en de TU Delft.

Het ultieme doel is 35% minder CO2-uitstoot van de luchtvaart in Nederland in 2030, terwijl het aantal vliegbewegingen met 40% toeneemt en het aantal passagiers met 60%. De reductie is vooral afkomstig van revolutionair vernieuwde vliegtuigtypen. Die moeten voor bijna 50 % minder CO2 zorgen. Inzet van duurzame brandstoffen (een kwart) en het optimaliseren van vliegroutes (een vijfde) leveren de rest van de reductie. De groei van het vliegverkeer zelf laat het actieplan ongemoeid; er wordt alleen ingezet op het gebruik van de trein op routes tot 700 km. Dat levert een reductie van krap 3%.
 

De verschillende onderdelen van het actieplan en hoeveel CO2 die reduceren.


Hoe zien de verschillende maatregelen in het actieplan er uit?   


Efficiënter gebruik van het luchtruim
 


De lucht is geen vrijruimte waar vliegtuigen naar believen hun eigen routes kiezen, maar een strak ingedeelde en door vluchtleidingen georkestreerde ruimte, waarvan de uitkomst deels is gebaseerd op onderhandelingen met de luchtmacht en met Europese landen. Het gevolg is dat vliegroutes niet altijd het meest efficiënt zijn gekozen. Omvliegen komt veel voor.

In 2023 wordt het Nederlandse luchtruim opnieuw ingericht, en er wordt in EU-verband onderhandeld over de zogeheten Single European Sky. Maar landen willen de bevoegdheid over hun luchtruim niet zo maar uit handen geven.


Schonere vliegtuigen krijgen voorrang
 


Nieuwe vliegtuigtypen als de Boeing 787 en 737-MAX of de Airbus A320-NEO en A350 produceren minder CO2 per passagier/vliegtuigkilometer dan andere toestellen. Het actieplan bepleit die schonere vliegtuigen een streepje voor te geven door ze minder te laten betalen voor het landen en vertrekken op Schiphol, de zogeheten havengelden.


Gebruik van duurzame brandstof
 

Kerosine gemaakt van biomassa of industriële afvalgassen levert geen extra CO2-uitstoot. Het actieplan wil het gebruik ervan opvoeren tot 14% van het totale brandstofverbruik in 2030.


Nieuwe vliegtuigtypen
 


Het rapport noemt ook de ontwikkeling van nieuwe vliegtuigtypen die veel efficiënter moeten zijn dan de huidige koker met vleugels en staart, en die ook minder geluid produceren. Veel genoemd wordt het blended wing model, waarbij vleugel en romp met elkaar vervloeien. De TU Delft werkt momenteel aan een vliegtuig met twee straalmotoren achterop die de staart vervangen.

Of die nieuwe vliegtuigen er komen en welk bedrijf die in productie gaat nemen is allemaal nog hoogst onzeker. Zeker in een sector waar door prijsconcurrentie de marges toch al dun zijn. Van die nieuwe vliegtuigen wordt de grootste CO2-reductie verwacht.


Trein op kortere afstanden
 

Op afstanden tot zo’n 700 km vormen snelle treinen een prima alternatief voor vliegen. De luchtvaartsector wil het gebruik ervan graag stimuleren, maar is daarvoor wel afhankelijk van onder andere de spoorbedrijven en de internationale spoorverbindingen. Iets soortgelijks geldt voor het bevorderen van schoon voor- en natransport: daar treft de sectoir wel maatregelen door bijvoorbeeld alleen elektrische taxi;'s en elektrische bussne op het terrein toe te laten.


Emissieloze luchthavens
 

Waar de luchtvaartsector wel direct greep op heeft is het energiegebruik van de luchthavens, en ook daar valt veel te winnen. Bijvoorbeeld door gebruik van elektrische voertuigen om vliegtuigen op de luchthaven te verplaatsen, En door installaties voor de gebouwen zo energiezuinig mogelijk te maken, of te laten draaien op biobrandstof en groene stroom. Vergeleken met de totale CO2-uitstoot van de Nederlandse luchtvaartsector is het besparingspotentieel hier echter beperkt.


Groei gaat onverminderd door

Wat voor de uitstoot minstens zo’n grote rol speelt is de groei van de luchtvaart. Het actieplan rekent met het zogeheten WLO-laag scenario. Er zijn dan in 2030 in ons land 40% meer vliegbewegingen dan in 2013 en 60% meer passagiers. Maatregelen om die groei van passagiers te verminderen komen in het actieplan niet voor. Een gelijk belastingregime voor transport door de lucht en bijvoorbeeld met de trein, via BTW op een ticket en accijnzen op brandstof, wordt in het actieplan niet genoemd.

Dat is gelijk ook de belangrijkste kritiek van de milieubeweging op het actieplan. Het is business as usual met een groen strikje er omheen, aldus Greenpeace.


Meer lezen over schone luchtvaart?

Econoom Walter Manshanden over het terugdringen van de groei van de luchtvaart ‘Schiphol groeit te hard’.

Volgens Paul Peters gaan vliegvakanties en klimaatafspraken niet samen ‘Klimaatafspraak vereist stop op vliegvakanties’.

De Raad voor de Leefomgeving bepleit andere waardering van de  mainports ‘Stop focus op volumegroei mainports’.

Verhaal uit De Ingenieur van 2016 over de ontwikkeling van nieuwe vliegtuigtypen 'Zuinig en zachtjes'.

Delft ontwikkelt en nieuw vliegtuig: ‘Nieuw vliegtuigtype TU Delft maakt proefvlucht’

Over elektrisch vliegen: ‘Hybride elektrisch vliegtuig van Europese bedrijven’.

Over het gebruik van biobrandstof: ‘Eerste commerciële vlucht op industrieel afvalgas’.

De luchthaven anders van Thomas Rau: ‘Ronddraaiende terminal voor vliegvelden’.