Tijdens een gang door een museum realiseerde Rolf Hut zich wat kunstenaars en aardwetenschappers met elkaar gemeen hebben. 'Net als schilderijen focust elk model op een ander onderdeel van de aarde.'

Zondagochtend slenter ik door het Albertinamuseum in ­Wenen. Direct als ik de kamer in loop, herken ik ze: De ­waterlelies van Monet. Wat een prachtwerk. De kleur is ­precies zoals die van de waterlelies in de vijver van mijn oma. Terwijl ik het schilderij in me op probeer te ­nemen, realiseer ik me iets: het zijn alleen maar waterlelies. In oma’s vijver zaten altijd vissen. Je kon de bodem en de planten onder water ook zien. En er waren golven op het water. ­Monet koos ervoor om de vissen, de onderwaterplanten en de golven niet te schilderen. Daarmee is De ­waterlelies eigenlijk maar een beperkte weergave van de werkelijkheid. 

Met hernieuwde interesse loop ik de rest van het museum door. Bij elk landschapschilderij vraag ik mezelf niet zozeer af wat ik zie, als wel wat ik níét zie. Van Ruysdael heeft de wolken waar hij zo bekend om staat heel precies geschilderd, maar de reflecties van de boten op het water zijn nogal simpel. Nolde vangt de kleur van de reflectie van de maan op water juist perfect, maar laat verder alle nuance uit het water weg.

Pas bij De havenstad van Von Reyl-Hanisch snap ik wat me zo intrigeert. Kunstenaars maken een model van de werkelijkheid.

Wij aardwetenschappers kunnen ons ­onderzoek niet van de buitenwereld isoleren; wij onderzoeken juist die buitenwereld

Ik ben in Wenen voor de European Geosciences Union-conferentie en ik ga de komende week presentaties horen van collega’s die hun kennis van hoe de aarde werkt in een model hebben gestopt. En net als de schilderijen ­focust elk model op een ander onderdeel van de aarde. Waar de ene wetenschapper zich richt op het beschrijven van hoe bomen water verdampen en een simpele manier heeft om te berekenen hoe water door een rivier stroomt, zal een ander model juist die rivierafvoer goed willen krijgen en bomen versimpelen. 

Als aardwetenschapper moet je wel. We kunnen ons ­onderzoek niet van de buitenwereld isoleren; wij onderzoeken juist die buitenwereld. Idealiter zou dan de rivier­afvoeronderzoeker de betere boommodellen van zijn ­collega gebruiken, maar zo simpel is het niet. Die modellen zijn vaak geprogrammeerd in verschillende computertalen die moeilijk met elkaar communiceren.

Met het gevoel dat ik eindelijk kunst snap, loop ik blij de volgende kamer in en sta oog in oog met een surrealistisch landhuis in een boomstronk van Magritte

Dat moet veranderen door het eWaterCycle-platform dat ik samen met collega’s van het Netherlands eScience Center ontwikkel. Uiteindelijk levert dat een gecombineerd model op zoals het werk van Von Reyl-Hanisch, waarbij de mensen in de voorgrond, de haven in het midden en de bliksem in de achtergrond allemaal even scherp in focus zijn.

Met het gevoel dat ik eindelijk kunst snap, loop ik blij de volgende kamer in en sta oog in oog met een surrealistisch landhuis in een boomstronk van Magritte. Misschien dat ik in de kunst, net als in de wetenschap, toch nog veel kan leren …

Rolf Hut is universitair docent aan de TU Delft, maker, spreker en schrijver.

Foto: Hans de Lijser