Kansen voor waterstofeconomie in Groningen

De combinatie van windstroom, chemie en landbouw maakt het gebied rond Delfzijl geschikt voor de opbouw van een waterstofeconomie, aldus een advies van de Delftse duurzaamheidshoogleraar prof.dr. Ad van Wijk.

Het deze week verschenen waterstofplan schetst een toekomstbeeld van hoe een groene economie eruit zou kunnen zien wanneer de stroom vooral wordt geleverd door zonnepanelen en windturbines, en de chemische installaties draaien op biomassa en met groene energie geproduceerde grondstoffen.

Waterstof speelt daarin een sleutelrol, omdat het zowel energiedrager/brandstof is als grondstof voor tal van chemische processen.

In het plan van Van Wijk wordt die waterstof geproduceerd door elektrolyse, het met elektrische stroom ontleden van water in waterstof en zuurstof, en door gassificatie van biomassa. Het waterstof komt dan vrij door water te laten reageren met de koolmonoxide die bij die gassificatie vrijkomt.

Knooppunt van megawatts

De Eemshaven bij Delfzijl is op dit moment al een elektriciteitsknooppunt. Er staat het station van de 700 MW-stroomkabel naar Noorwegen (artikel 'Hoogspanningskabel NorNed in gebruik genomen'), en daar komt nog eens 700 MW bij voor de kabel naar Denemarken. De stroom van het Gemini windpark ten noorden van de Waddeneilanden komt er met een 400 MW-kabel aan land. Voor de toekomst wordt nog eens windenergie vanaf zee met een capaciteit van 4000 MW voorzien. Verder is er in Delfzijl 5000 MW aan opwekkingscapaciteit, nu nog met gas en kolen.

Uitgaande van een groeiend aandeel windstroom schat Van Wijk dat er zo’n 1000 MW aan groene stroom beschikbaar is voor productie van de waterstof. Door de koppeling met de kabels naar Noorwegen en Denemarken kan dat vermogen continu worden geleverd.

Concurrerende prijs

Die continuïteit is nodig om de elektrolyse-installatie die de waterstof produceert zo effectief mogelijk te benutten. Uitgaande van 8000 productie-uren zou dat neerkomen op een waterstofprijs van 2 tot 3 euro per kg. Dat is vergelijkbaar met de huidige kostprijs van waterstof gemaakt uit aardgas. De waterstof geproduceerd uit de gassificatie van biomassa heeft volgens Van Wijk een vergelijkbare prijs. Als landbouwprovincie kan Groningen een deel van die biomassa leveren, maar dit is in het plan verder niet uitgewerkt.

Waterstofmarkt

Productie van waterstof op zo’n grote schaal, Van Wijk noemt enige honderden miljoen kg, heeft alleen zin wanneer er voor dat waterstof een duidelijke markt bestaat. Het plan voorziet verschillende bestemmingen:

• als grondstof voor de productie van chemische basisproducten, die de chemische fabrieken rond Delfzijl nu ook al gebruiken. Waterstof met kooldioxide levert methanol en waterstof met stikstof ammoniak;
• als transportbrandstof: auto’s met een brandstofcel zetten die om in elektriciteit. Met honderd waterstoftankstations, dan zou er in de Noordelijke provincies op elke 30 km afstand te tanken zijn; 
• als buffer voor de elektriciteitsvoorziening. Zo bouwt Google bij Delfzijl zijn grote datacenter, en voedt dat primair met stroom uit wind. Is die windstroom er niet, dan springen op dit moment nog de bestaande fossiele centrales bij. Die functie kan worden overgenomen door brandstofcellen;
• naar afzetgebieden in Rotterdam en Duitsland, die al op grote schaal gebruikmaken van waterstof. Dat kan via bestaande gasleidingen, na noodzakelijke aanpassingen.

 

Hoog wensgehalte

Het plan voor een groene waterstofeconomie in Noord-Nederland heeft een hoog wensgehalte, want er is nogal wat voor nodig om het voor elkaar te krijgen. Van Wijk noemt een totale investering van 18 tot 25 miljard euro. Los van het geld moet er ook voldoende windstroom beschikbaar zijn. En dat geldt ook voor de markten die de waterstof kunnen gebruiken. Aan geen van die voorwaarden is op dit ogenblik voldaan.

Tegelijkertijd biedt het plan een toekomstbeeld hoe een op hernieuwbare bronnen gebaseerd elektriciteitssysteem er uit zou kunnen zien, waarbij er ook voor de chemische industrie een duurzaam toekomstperspectief is.
 

Het waterstofplan is uitgebracht door de Noordelijke Innovation Board, die een jaar geleden is opgericht om de noordelijke provincies een economische impuls te geven. De volgende stap is dat er op basis van het plan een haalbaarheidsstudie wordt uitgevoerd.

Download hier het waterstofplan.

Openingsfoto: het datacenter van Google in aanbouw.