Wie lid is van KIVI, kan voor advies over werk en loopbaan terecht bij op een ingenieurscoach. Meestal zijn twee coachingsgesprekken voldoende. 

Wat wil ik met mijn loopbaan? Hoe wil ik mezelf ontwikkelen als ingenieur en wat zou een goede stap zijn om daar te komen? Ik wil graag leidinggeven, maar ben ik wel uit het juiste hout gesneden om een team aan te sturen? Hoe bereid ik me voor op het sollicitatiegesprek voor de functie die ik ambieer? Hoe krijg ik meer zelfvertrouwen? En hoe voorkom ik dat ik opnieuw verzeild raak in conflicten? 

Met dit soort vragen lopen we allemaal weleens rond. Loopbaanbegeleiders kunnen uitkomst bieden, maar lang niet elke werkgever voorziet daarin. Want dat soort persoonlijke begeleiding zou weleens duur uit kunnen vallen, zeker als er een reeks vervolgafspraken nodig blijkt te zijn.


'Het mooiste wat er is' 

Leden van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI) kunnen met vragen over hun loopbaan of persoonlijke professionele ontwikkeling terecht bij de KIVI-ingenieurscoaches. Een groep van ruim tachtig mannen en vrouwen – allemaal ingenieur en KIVI-lid – stellen zich vrijwillig beschikbaar als coach. Deze coachingservice is kosteloos.

Frank Meijer is nu ruim anderhalf jaar een van de hoofdcoaches. ‘Met mensen werken is het mooiste wat er is’, zegt hij. Meldt een KIVI-lid zich aan als potentiële coach, dan gaat Meijer of een van zijn collega’s met hem of haar in gesprek. Zo wordt duidelijk wat de specifieke expertise is van de kandidaat, hoeveel uur die over heeft voor het begeleiden van andere ingenieurs en wat voor persoonlijkheid die heeft.

Het is wenselijk dat de kandidaat enige ervaring heeft met coaching, maar een harde eis is het niet, zegt Meijer. Als het maar een persoon is die goed kan luisteren, over empathisch vermogen beschikt en liefst ook de nodige werk- en levenservaring heeft.


Leden helpen leden

Wanneer er een aanvraag voor coaching binnenkomt, dan wordt er op het KIVI-bureau gekeken wie van de coaches het beste past bij de ingenieur. Is de persoon bijvoorbeeld geïnteresseerd in een carrière in het buitenland, dan wordt er allereerst een coach gezocht die daar ervaring mee heeft, doordat hij die stap zelf heeft gezet in zijn loopbaan. Wil de aanvrager een eigen bedrijf starten, dan wordt er een coach met ondernemersbloed naar voren geschoven.

Om de begeleiding extra toegankelijk te maken, wordt er altijd gezocht naar een coach in de buurt van de ingenieur. ‘De coaches zijn geografisch goed verspreid over het land’, zegt hoofdcoach Mijntje Kuiper. Limburg was tot voor kort de enige provincie waarin geen coaches beschikbaar waren, maar sinds kort is daar er ook een.

Het aantal aanvragen voor een KIVI-ingenieurscoach schommelt van jaar tot jaar, maar de algemene trend van de laatste jaren is dalend. Afgelopen jaar werden er ongeveer veertig aanvragen voor coaching ingediend. Op een pool van coaches die meer dan het dubbele bedraagt, betekent dat dat de meeste coaches hooguit eens in de twee jaar in actie hoeven te komen.

‘Dat is jammer’, zegt Kuiper, ‘want al die enthousiaste coaches hebben zich niet voor niets beschikbaar gesteld. Het is bovendien een mooie dienst die de kern raakt van waar KIVI in mijn ogen voor staat’, zegt Meijer. ‘Leden die andere leden helpen. En dat is precies wat we met het aanbieden van deze coachingsessies doen.’


Mensen met ervaring

Op zoek naar een oorzaak van de teruglopende vraag, zijn de hoofdcoaches aan het analyseren geslagen. In het arsenaal aan coaches zijn mannen duidelijk in de meerderheid, ‘maar dat geldt ook voor KIVI als geheel, dus dat zal het probleem niet zijn’, zegt Meijer.

De meeste aanvragers waren afgelopen jaar tussen de 30 en 50 jaar oud, met nog een tiental onder de 30 en een handvol boven de 50. Daarmee zijn de aanvragers gemiddeld jonger dan de coaches, van wie meer dan 80 procent de vijftig is gepasseerd. Een nadeel hoeft de leeftijd van de coaches echter niet te zijn. ‘Het is vaak juist prettig dat je met iemand kunt spreken met meer ervaring.’

Toch zijn het de laatste vijf jaar vooral de jongere KIVI-leden die nauwelijks meer een beroep doen op de ingenieurscoaches. Voorheen meldden die zich vaak voor sollicitatiebegeleiding, zegt Meijer. ‘Kennelijk is het nu makkelijker geworden om een baan te vinden. Daar hebben ze geen coach meer voor nodig.’

Die wisselwerking met de conjunctuur was eerder ook al aan het licht gekomen. In de tijd van de economische crisis, eerder deze eeuw, werd er ineens vaker een beroep op de coaches gedaan, maar met het herstel van de economie zakte de vraag weer in. ‘Misschien is dit het nieuwe normaal’, zegt Kuiper.

Maar er kunnen ook andere factoren een rol spelen die zorgen voor een terugloop in aanvragen. Er zijn steeds meer online tools beschikbaar en ook bieden bedrijven meer en meer vergelijkbare begeleiding aan, zegt ze.


In beweging

Vaak volstaan een of twee coachinggesprekken om een ingenieur van nieuwe inzichten te voorzien, zegt Meijer. ‘Kennelijk heb ik de gesprekspartner dan in beweging gekregen en kan hij weer verder.’ Hij benadrukt dat de KIVI-coach geen beroepsadviseur of psycholoog is.

Blijkt in de eerste sessie dat de vragen van de coachee erg complex zijn, dan zal de coach diegene doorverwijzen naar een professionele coach. Iedere coach heeft natuurlijk zijn eigen manier van coachen, maar over het algemeen zal de coach proberen om de coachee zelf tot inzicht te laten komen. ‘Je hebt in zulke gesprekken algauw de neiging zelf oplossingen aan te dragen, maar de coachee moet het zelf doen. Dat is een belangrijke taak van de coach: op de handen zitten.' 

Doelen van het coachingsgesprek

De gesprekken die de KIVI-ingenieurscoach voert met zijn of haar coachee zijn vertrouwelijk en verlopen volgens de richlijnen die KIVI heeft opgesteld. Een KIVI-ingenieurscoach: 
* fungeert als vertrouwelijk klankbord en spiegel;
* vergroot het inzicht in de vakkundige en persoonlijke kwaliteiten en ambities;
* helpt bij formuleren van mogelijke bijdragen die de ingenieur aan de maatschappij kan bieden;
* stimuleert eigen initiatieven van de coachee;
* ​helpt bij de praktische kant van het solliciteren of het opstarten van een eigen onderneming.


Loopbaanplan

Vanuit het bureau van KIVI begeleidt Loes Bliek het team van coaches. Ze wijst erop dat de coaches hun dienst kunnen versterken door vaker te verwijzen naar andere producten die KIVI aanbiedt. ‘De Online Professional Development (OPD)-tool van KIVI is een methode om online een loopbaanplan op te zetten en om de eigen ontwikkeling bij te houden’, zegt Bliek. ‘De tool kan iedere ingenieur helpen zijn doelen te bereiken. In de coachingsgesprekken kan daarnaar worden verwezen.’

Daarnaast zouden de coaches andere KIVI-ingenieurs kunnen helpen om zich te laten registreren als Chartered Engineer, een door KIVI toegekende, internationaal erkende kwalificatie waarmee ingenieurs zich kunnen onderscheiden. Om als Chartered Engineer te worden erkend, moet de kandidaat een aantal kwalificaties behalen. ‘KIVI-coaches kunnen mensen helpen op dat traject’, zegt Bliek.

Geregeld komen KIVI-coaches bij elkaar om ervaringen uit te te wisselen, zoals hier op het hoofdbureau in Den Haag. Foto: Loes Bliek


Waardevolle service

Volgens Meijer kan het ook helpen om duidelijker te maken dat de coaches er niet alleen zijn om ingenieurs bij te staan die een probleem willen oplossen. ‘Je bent een goede ingenieur en je wilt een betere ingenieur worden. Daar kan een coach een rol in spelen. Zoals een tenniscoach een speler ook beter maakt.

De ingenieur moet uiteindelijk zelf stappen ondernemen om zich verder te ontwikkelen. Maar door te sparren met iemand die de juiste vragen stelt, je helpt na te denken over jezelf, of die zijn eigen ervaringen wil delen, kun je jezelf blijven ontwikkelen. Dat zou de nieuwe slogan van de ingenieursvereniging moeten worden, zegt Meijer: ‘KIVI kan je nog beter maken.’

De coaches kunnen ook wel wat meer uitdragen dat ze een waardevolle service aanbieden, en binnen KIVI wordt ook gekeken naar andere manieren om de ingenieurscoaches in te zetten. Zo werkt Bliek momenteel aan een plan om op hogescholen korte speeddatesessies met coaches te organiseren, die carrièreadvies geven. Ook hogescholen vinden het zeer waardevol dat hun studenten zo een bredere blik op hun toekomst krijgen. ‘Daar kunnen concrete coachingsaanvragen uit voortkomen’, zegt ze. Het gaat om de overdracht van competenties, benadrukt Meijer. En de coaches kunnen hun gesprekspartner bewust maken van diens eigen kunnen en willen. ‘We zijn geen leraar, maar coach. Geen adviseur, maar begeleider.’  

STEL UW LOOPBAANVRAAG Wat zou u willen vragen aan de KIVI-ingenieurscoaches? Vanaf volgende maand geeft een van de coaches maandelijks in De Ingenieur antwoord op uw vragen op het gebied van professionele loopbaan of persoonlijke ontwikkeling. Mail uw vraag aan redactie@ ingenieur.nl.

Tekst: Pancras Dijk

Foto: Depositphotos.com