Na de ravage die orkaan Irma heeft aangericht, staat Sint Maarten voor de opgave van wederopbouw. Is daarbij te voorkomen dat een volgende tropische storm net zo veel schade aanricht? Constructietechnisch is dat geen probleem, zeggen deskundigen. Geld en wat de eilandbewoners zelf willen zal de doorslag geven.

Bij wie de foto’s en filmbeelden ziet van de ravage die orkaan Irma aanrichtte op Sint Maarten, schieten de woorden ‘verschrikkelijk’ en ‘rampzalig’ tekort. Zo veel woningen liggen in brokstukken uiteen, zo veel van de omgeving is kapot. Maar los van die materiële schade is er de totale ontregeling van het leven op het eiland. Voedsel, water, medische zorg: zie er maar aan te komen. Het enig mogelijke antwoord

is het organiseren van grootscheeps noodhulp, wat nu de allerhoogste ­prioriteit heeft. Toch kan het geen kwaad om alvast na te denken over de latere fase van de wederopbouw. Daar zal Nederland hoe dan ook een grote rol in spelen, al was het maar om de bewoners bij te staan met geld en deskundigheid. Kunnen we het eiland zo herbouwen dat er bij een volgende orkaan minder schade is? Dat is de vraag die zich dan onvermijdelijk opdringt.


Toilet als safe room

Zorgen dat gebouwen ook bij zo’n extreme storm als Irma blijven staan, is zonder meer mogelijk, zo blijkt uit een rondgang langs constructiedeskundigen van diverse ingenieursbureaus. ‘Het is een kwestie van de juiste basiswind­belasting gebruiken’, zegt ing. Willem Blokdijk, mededirecteur van bouw­adviesbureau Strackee. In Nederland rekenen constructeurs met een maximale windbelasting van circa ­1,5 kN/m2, in orkaangebied kan die oplopen tot 3,6 kN/m2. Om het beeld compleet te maken: de Caraïben hebben bovendien te maken met aardbevingen en de regenval in een orkaan heeft een intensiteit die vele malen groter is dan de zwaarste hoosbuien in ons land.

Toch zijn op Sint Maarten de goed ontworpen gebouwen blijven staan, al hebben ze wel vaak schade opgelopen. ‘Leer daarvan’, zegt ir. André de Roo van Arcadis, dat als wereldwijd opererend ingenieursbureau de nodige ervaring heeft met orkaanbestendig bouwen in Australië, de Filippijnen en de VS. ‘En bekijk wat toch de zwakke plekken zijn. Meestal is dat het dak.  Een deel bezwijkt, de wind komt eronder en de rest volgt.’ Schade ontstaat ook doordat een orkaan alles wat licht is en los zit verandert in rondslingerende projectielen. ‘Het is daarom belangrijk dat je ramen en deuren met luiken beschermt.’


Differentieer

Orkaanbestendig bouwen kan dus. Maar is het ook economisch haalbaar en willen mensen het? ‘Een orkaanbestendig casco kost al gauw anderhalf keer meer’, weet ing. Wim van der Heide van ­ingenieursbureau Sweco. Zijn verwachting is dat op de vele kleine bouw­kavels op het eiland de eigenaren wachten tot er weer bouw­materiaal beschikbaar is en dan direct een huis in elkaar gaan zetten. ‘Zo ging het twintig jaar geleden ook na orkaan Luis, die in 1995 de bovenwindse eilanden teisterde.’

Wederopbouwplannen zullen dus per definitie gedifferentieerd moeten zijn. Stel de hoogste veiligheidseisen aan gebouwen die essentieel zijn, zoals ziekenhuizen, de verkeerstoren van het vliegveld, de basisinfrastructuur van de haven, voorzieningen voor elektriciteit en drinkwater, rioolwaterzuivering en schuilplaatsen. Bij woonhuizen en dergelijke kan de lat dan wat lager liggen.

Maar ook de goedkoopste woningen kunnen beter dan ze nu meestal zijn gebouwd. ‘Je kunt een prefab kern aanbieden die dient als safe room, bij voorkeur met sanitair. De rest van de woning kun je dan daaromheen herbouwen’, zegt Van der Heide. ‘Daarbij kun je er ook bij goedkope bouwmaterialen voor zorgen dat de constructie zo veel mogelijk één geheel vormt, door dak en gevels zo goed mogelijk te ­verankeren aan de fundering.’

Minstens zo belangrijk noemt Blokdijk vaStrackee erop toezien dat er volgens het con­structief ontwerp wordt gebouwd. ‘Je hebt weinig aan een goed ontwerp van bijvoorbeeld een verankering als het in de uitvoering schort.’


Sint Maarten de hoofdrol

Los van de individuele gebouwen speelt er een bredere vraag: hoe ziet het eiland zijn eigen toekomst? ‘Moet je op dezelfde plek herbouwen? Zijn er voorzieningen om wateroverlast te voorkomen? Kun je de wederopbouw gebruiken om het eiland ook duidelijk verder te brengen, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid?’, zo werpt ir. Erik Middelkoop van Royal Haskoning­DHV op.

Wat iedereen benadrukt, is dat het maken van plannen alleen zinvol is als de mensen op Sint Maarten daarin de hoofdrol spelen. ‘Overleg met de mensen daar, sluit aan bij heersende gewoontes, hou rekening met de lokale omstandigheden en kruip zo dicht mogelijk tegen het eiland aan’, benadrukt Van der Heide van Sweco.

Het beste wat Nederland kan doen, is deskundigheid aanbieden. Wil je een betere woning, dan kunnen wij advies leveren. En natuurlijk geld, maar dat onderwerp hoort thuis in een heel andere arena.

In de gallerij zijn foto's te zien van methoden te zien om daken en wanden te verstevigen. Foto's Bill Bradley/CC BY 2.5