De nieuwe winkel van Chanel heeft duidelijk cachet met een pui van glazen bakstenen, en hij blijkt ook nog eens heel stevig. Dankzij een ontwerp van ontwerpbureau MVRDV en de constructeurs van ABT is in de Amsterdamse PC Hooftstraat een glinsterende pui gerealiseerd.

De PC Hooft zit in de lift. Met veel andere winkelstraten gaat het slecht, maar de duurste straat van Amsterdam telt binnenkort zelfs extra winkels. Eén van deze winkels krijgt een wel heel bijzonder uiterlijk: de eerste twee verdiepingen zijn volledig opgetrokken uit glazen bakstenen. Een transparante gevel, waarvan alleen de dunne voegen verraden dat de voorkant uit ongewone bakstenen bestaat.

Het idee komt van projectarchitect Winy Maas van MVRDV, die geen gemakkelijke opdracht had. Hij moest iets bijzonders maken van een Amsterdams pand, waarbij het gevelbeeld liefst onveranderd moest blijven - de stad geeft immers veel om het traditionele uiterlijk van haar huizen. Maas stelde voor de bakstenen gevel precies na te maken, maar dan van glas. In ieder geval tot en met de eerste verdieping, het geveldeel dat aangepast mag worden voor winkels. Daarna zou het geleidelijk in de traditionele baksteen moeten overgaan.


Vrieskou

Maas wist alleen niet of zijn idee ook uitvoerbaar was. Daarop werd het ingenieursbureau ABT gevraagd om de haalbaarheid van glassteenmetselen te onderzoeken. ‘Eerdere projecten in Spanje en Japan lieten zien dat het kon, dus we hadden goede hoop’, vertelt prof. ir. Rob Nijsse van ABT. ‘Alleen was het onduidelijk hoe zo’n muur het in de buitenlucht zou redden.’ Glas kan namelijk niet met mortel vastgemetseld worden. Daarvoor is een speciale lijm nodig, die uithardt onder uv-licht. Zou die lijm wel goed tegen vrieskou, regen en wind kunnen? ‘We hebben bij de TU Delft, waar ik ook lesgeef, een heleboel tests gedaan om dat te testen. Vrieskou, hitte, maar ook een mokerslag - alles moest de muur aankunnen.’ De tests bleken een succes. Ondanks de stevige verlijming kunnen beschadigde stenen worden vervangen of, bij kleine beschadigingen, opgelapt.


Vijf minuten per steen

Dat het idee haalbaar en duurzaam leek, betekende niet dat de bouw eenvoudig was. ‘Het is aanzienlijk meer werk dan een bakstenen muur. In een stofvrije, klimaatbestendige tent moesten we elke steen stuk voor stuk verlijmen. Dat moest extreem nauwkeurig met een afwijking van minder dan 0,3 mm per steen. Bovendien was het zaak de steen stil te houden terwijl de lijm een minuut lang droogde. Het duurde daardoor al met al vijf minuten per glazen steen - en de gevel telt zevenduizend van dat soort stenen.’ Een enorme klus, waar ook een aanzienlijk prijskaartje aan vastzit. Voor eigenaar-belegger Warenar van het pand bleek dat echter geen probleem: er was genoeg animo, dankzij de unieke uitstraling van een glazen muur als winkelvoorkant. Cosmeticabedrijf Chanel wilde zich er graag vestigen.


Glas naar gebakken klei

De overgang van glas naar baksteen vormde de grootste uitdaging:  de twee materialen zijn niet makkelijk naast elkaar te leggen. ABT bedacht een trucje: ze sneden een stukje van de glassteen af en plakten er een plakje baksteen op. Van de voorzijde lijkt er nu halverwege het gebouw een overgang op te treden. ‘Die overgang levert een prachtige lichtval op’, vertelt Nijsse trots.

Hoewel het veel werk is, ziet Nijsse verder weinig nadelen aan deze nieuwe manier van bouwen. ‘Glas is duurzamer en steviger dan baksteen; de gevelconstructie wordt er alleen maar beter van. Er waren voorheen twijfels over de weerbestendigheid, maar onze tests lieten zien dat die ook in orde is. Ik verwacht dan ook dat deze bouwmethode de komende tijd veel vaker toegepast gaat worden.’

Openingsfoto Daria Scagliola & Stijn Brakkee