Ladakh is een gebied in Noord-India, aan de voet van de Himalaya. Aan de andere kant van de berg ligt Tibet en de culturen lijken erg op elkaar. Het is een land van yaks, de dalai lama en van ... Sonam Wangchuk, een ingenieuze ingenieur die een opmerkelijk eenvoudige oplossing bedacht voor een groot probleem.

Het grote probleem heet klimaatverandering en Wangchuk heeft helaas geen oplossing om dat in zijn volledige reusachtigheid te fiksen. Wel heeft hij een oplossing voor een van de zorgelijke symptomen ervan: de droogte in de lentemaanden in Ladakh.

De gletsjers trekken zich onder invloed van de wereldwijde opwarming namelijk steeds verder terug. Boeren hebben daardoor vooral in de periode februari tot mei steeds meer moeite om gewassen te irrigeren, waardoor de woestijn steeds verder oprukt.

Daarna begint de gletsjer weer te smelten en in de wintermaanden is er juist een overschot aan water. Dan veranderen de hellingen in modderstromen die het dal in denderen, waar al dat water uiteindelijk door de machtige rivieren de Indus en Ganges wordt afgevoerd naar de oceaan.
 

Communicerende vaten

De uitdaging voor Wangchuk was dus het overvloedige winterwater tijdelijk op te slaan. De voor de hand liggende oplossing is een dam bouwen, maar dat is ingewikkeld, ingrijpend en duur. In plaats daarvan bedachten Wangchuk en zijn studenten een een elegante oplossing met een fraaie esthetiek: door smeltstromen bergopwaarts af te tappen en ondergronds naar beneden te laten lopen.

De waterpijp komt een tiental meters lager, in het dal, weer boven de grond en mondt uit in een pijp die een fontein van zo’n twee verdiepingen hoog maakt. Daar komt geen pomp aan te pas. In plaats daarvan is het geheel gebaseerd op het principe van de communicerende vaten: het water dat hoger op de berg de pijp in stroomt, spuit geheel volgens de genoemde natuurwet lager in het dal de pijp uit.

Het water is dan al heel koud: op of net boven het vriespunt. Zodra het water uit de pijp spuit, bevriest het in de ijskoude buitenlucht aan een open kegelstructuur van touwen en takken die om de fontein heen gebouwd is. De koude omstandigheden zijn ook meteen de reden dat de pijp ondergronds moet liggen: anders bevriest het water in de pijp.
 

Schattig eenvoudig

Het resultaat is een 'ijsstupa': een kegelvormige ijsstructuur die lijkt op een stupa, het type bouwwerk dat boeddhisten in die contreien veel bouwen om relieken van een heiligen in op te slaan. In de lentemaanden smelt de ijsberg en is het smeltwater te gebruiken voor irrigatie. Het lijkt wel een wonder! En daarom bouwt de lokale bevolking in de ijsstupa’s soms een echte, religieus georiënteerde stupa:
 


Als filmpje bovenaan dit bericht kozen we de reportage van Al-Jazeera, simpelweg vanwege de production values. Met andere woorden: de video ziet er lekker gelikt uit. De verslaggever, geheel in backpacker/hipsterstijl en getooid met de onwaarschijnlijk toepasselijke naam Russel Beard, neemt de kijker echt mee de lokale cultuur en problematiek in. En dat doet hij met verve. 

Toch willen we u de film van de ingenieur zelf niet onthouden: al in 2014 maakte Sonam Wangchuk een korte documentaire waarin hij het probleem uitlegt. Inclusief een schattig eenvoudige potloodtekening waarin het principe van de communcerende vaten wordt uitgelegd. Kijken dus even: