Duurzame chemie is haalbaar
De chemiesector in Nederland kan voldoen aan de reductiedoelstelling van 90 % minder CO2-uitstoot in 2050, zo blijkt uit de gisteren gepubliceerde Roadmap 2050. Dat vereist wel een investering van 63 miljard euro en nog veel techniekontwikkeling.
De Roadmap for the Dutch Chemical Industry towards 2050 is door het milieubureau Ecofys en adviesbureau Berenschot uitgevoerd in opdracht van de VNCI, de vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie. De belangrijkste conclusie: een aanzienlijke CO2-reductie is mogelijk, terwijl de sector economisch levensvatbaar blijft. Dat kan door gebruik van biogrondstoffen, elektrificatie met hernieuwbare energie, het sluiten van de koolstofkringloop door onder andere hergebruik plastics, en door opslag van CO2.
Aan deze hoopgevende conclusie is wel een ‘maar’ verbonden. Al die investeringen en maatregelen om de CO2-uitstoot terug te dringen zijn voor de op de internationale markt opererende bedrijven alleen rendabel met een forse CO2-prijs, en dat wereldwijd. Met het besef dat die er voorlopig niet komt, doet de sector een beroep op de overheid: die moet de onrendabele kosten voor haar rekening nemen.
De Roadmap noemt verschillende paden waarlangs de CO2-reductie kan worden bereikt:
► Biobased grondstoffen.
Momenteel is de chemie nog heel sterk gebaseerd op het gebruik van fossiele brandstoffen als grondstof, met name aardolie. Door die te vervangen door biomaterialen, wat kan variëren van speciaal geteelde gewassen (bijvoorbeeld suikerbiet) tot en met niet bruikbaar groenafval, wordt de koolstofcyclus grotendeels gesloten. Gebruik van biomassa is in principe CO2-neutraal: bij het groeien in de natuur wordt CO2 opgenomen, die bij het gebruik van het product weer vrijkomt (lees ook 'DSM investeert in biobased economy').
Het gebruik van biobased materialen gebeurt nu al deels, en hoort volgens de Roadmap tot de minst dure en snel door te voeren opties.
► Kunststofrecycling
Vooral voor kunststoffen is deze route veelbelovend: uit gebruikte PET-flessen zijn weer nieuwe te maken, zonder dat er extra grondstof nodig is. Dat geldt in principe voor alle gebruikte kunststoffen. Daarbij maakt de Roadmap een onderscheid tussen mechanische en chemische recycling. Bij die eerste worden kunststoffen gesorteerd en vermalen, een methode die volgens de Roadmap snel is toe te passen en tot de minst dure opties hoort. Chemische recycling, waarbij de plastics weer in hun oorspronkelijke componenten worden ontleed, vergt nog het nodige onderzoek (lees ook 'Recycling van ingezameld kunststof faalt').
► Elektrificatie
Veel chemische processen hebben hitte nodig, die nu vooral met aardgas wordt geleverd. Hitte is echter ook te produceren met elektriciteit, door biomassa te verbranden of met groene waterstof die is gemaakt met duurzame stroom. De technologie is al redelijk voorhanden, maar kost wel flink wat meer dan het gebruik van aardgas (lees ook 'Elektrificatie van de chemie').
► Opslag van CO2
Volgens de Roadmap is er op de Noordzee in lege olie- en gasvelden ruimte voor de chemische industrie om gedurende 85 jaar CO2 op te slaan. De Roadmap ziet die opslag vooral als een tussenmaatregel, die alleen moet worden toegepast zolang er nog fossiele brandstoffen worden gebruikt. CO2-opslag hoort ook tot een van de minder dure maatregelen (lees ook 'Kabinet haalt CO2-doel niet').
Andere sectoren
Veel van de voorgestelde maatregelen hebben niet alleen consequenties voor de chemie, maar ook voor andere sectoren. Zo zijn er logistieke ketens nodig voor de aanvoer van biomassa en de recycling van kunststoffen, moet er voldoende duurzame elektriciteit beschikbaar zijn, vereist grootschalig gebruik van groene waterstof en de opslag van CO2 nieuwe infrastructuur, enzovoorts. Dit alles coördineren vereist een actieve rol van de overheid, aldus Ecofys en Berenschot.
Tientallen miljarden
In het meest ambitieuze scenario komen beide bureaus tot een kostenpost van 63 miljard euro, waarvan 26 miljard direct in de chemie, 37 miljard voor het energiesysteem dat de chemie nodig heeft, en nog eens 3 miljard jaarlijks voor de extra brandstof- en grondstofkosten.
Dit is een enorme operatie, die er niet alleen voor zorgt dat Nederland kan voldoen aan de klimaatdoelen van Parijs, maar die ook nieuwe economische kansen schept, en Nederland, met zijn gunstige ligging aan de Noordzee, de kans geeft een vooraanstaande positie in te nemen in de verduurzaming van de chemie, aldus de Roadmap.
