Bolvormige concertzaal Las Vegas ontworpen op ultieme geluidsbeleving

Het geluid laat bij grootschalige, elektrisch versterkte concerten vaak te wensen over. Daar wilden de ontwerpers van Sphere in Las Vegas wat aan doen. Ze voorzagen de bolvormige concertzaal van het meest geavanceerde geluidssysteem ter wereld. Eind vorige maand ging de zaal open. Wat is de sleutel tot een goed concertgeluid?

‘I Still Haven’t Found What I’m looking For.’ De titel van één van de grootste hits van de Ierse rockgroep U2 is ook van toepassing op het livegeluid in grote arena’s en stadions.

Dat laat vaak te wensen over; vorm en grootte van voetbalstadions zijn nu eenmaal niet ontworpen om publiek van muziek te laten genieten. Het lukt niet goed om het geluid van de band onvervormd en op het juiste moment en volume bij de concertgangers in hun stoeltje of achteraan op het veld te krijgen.

De bedenkers van Sphere in Las Vegas pakten dit probleem bij de basis aan. Ze ontwierpen een zaal waarbij elke bezoeker een zo goed mogelijk livegeluid kan ervaren in zijn stoel. Daarbij zijn kosten noch moeite gespaard. In totaal beschikt de zaal over zo’n 167.000 luidsprekers die hun geluid heel gericht naar de luisteraars brengen.

Dit is niet het volledige artikel. Het hele verhaal staat in De Ingenieur van oktober 2023. Interessant? Neem eens een proefabonnement van drie nummers voor 25 euro.

Grootste ledscherm

Die speakers zitten overigens verborgen achter ‘s werelds grootste ledscherm, het eerste dat opvalt op de foto’s en tekeningen van Sphere. Dit hol gebogen display bevindt zich in de zaal; op de buitenkant van het gebouw zit een tweede ledscherm, met een lagere resolutie weliswaar, maar dat zichtbaar is voor nog veel meer mensen.

Van binnen is Sphere dus een topconcertzaal, van buiten reclamebord en een nieuwe landmark voor Las Vegas. Let dus goed op tijdens de Formule 1-race eind november, want dan racen de coureurs er keer op keer vlak langs.

Van buiten is Sphere reclamebord en een nieuwe *landmark* voor Las Vegas.

Richten van geluid

Het bijzondere audiosysteem in Sphere is ontworpen door het Duitse bedrijf Holoplot. Achter het gigantische ledscherm zitten enorme aantallen luidsprekers verborgen, die worden aangestuurd door speciaal ontwikkelde, razendsnelle software.

Dat schept tal van nieuwe mogelijkheden. Het richten van geluid bijvoorbeeld, dat vroeger alleen kon door een luidspreker(groep) te draaien in de gewenste richting. Nu hangen en staan de luidsprekers vast op hun plek en zorgt precieze timing van de drivers (de elektronica die feitelijk de luidsprekers in trilling brengt) ervoor dat alleen een bepaald deel van de zaal de muziek te horen krijgt, of dat elke bezoeker iets anders hoort.

De speakerkasten waarvan Holoplot er 1600 heeft gebruikt in Sphere. Elke kast bevat meer dan honderd afzonderlijke luidsprekers. Foto Holoplot.

Spelen met amplitude en fase

Het is zelfs mogelijk aan verschillende secties van het publiek, verschillende audio te laten horen. Dit principe heet beam steering, het richten van het geluid door te spelen met de amplitude en de fase van de geluidsgolven uit de verschillende luidsprekers.

Het kan nog gekker: ook virtuele geluidsbronnen worden mogelijk. Bij traditionele geluidstechnologie hoort de bezoeker het geluid uit de richting van een luidspreker komen, maar die beperking wordt opgeheven door de wave field synthesis-aanpak van Holoplot.

‘Met deze nieuwe aanpak creëren geluidsontwerpers een virtuele oorsprong van het geluid, dat je kunt plaatsen waar in de ruimte je ook maar wil’, schreef vakblad Front Of House.

‘Hierdoor kan geluid op de luisteraar worden gericht zodat het dichtbij klinkt, zelfs als de echte geluidsbron ver weg is. Iemand in het publiek kan bijvoorbeeld een stem horen alsof die direct in zijn oor fluistert.’