Honingbijen vliegen door weer en wind om stuifmeel naar de korf te brengen. Met een beetje spuug en wat olie houden ze de waardevolle vracht op zijn plaats. Ingenieurs denken ervan te kunnen leren. 

Wetenschappers van het Georgia Institute of Technology onderzochten het specifieke mengsel dat bijen in staat stelt om stuifmeel vast te houden, ook wanneer ze plotseling in een enorme regenbui of een storm belanden. 'Een bij vliegt niet alleen in natte en vochtige omstandigheden, maar ook bij storm of wanneer het droog is', zegt hoogleraar J. Carson Meredith van Georgia Tech's School of Chemical and Biomolecular Engineering in een persbericht. 'Voor synthetische lijmen is het nog altijd een uitdaging om tegen dergelijke veranderingen in vochtigheidsgraad bestand te zijn.' 


Suikerhoudend sap

In een studie die ze deze week in Nature Communications publiceerden, zetten de onderzoekers uiteen hoe bijenspuug en olie uit bloemen samenwerken om het stuifmeelpakketje op zijn plaats te houden. Het spuug, een suikerhoudend sap, legt een coating om het stuifmeel en zorgt er zo voor dat de stuifmeelkorrels aan elkaar hechten. Die sap, het belangrijkste bestanddeel van honing, produceren de bijen uit de nectar die ze uit de bloemen drinken.

Het tweede bestanddeel van de bijenlijm is plantaardige olie, pollenkit geheten. Die versterkt de hechtende eigenschappen van de nectar en beschermt de pollen tegen de invloed van vocht.

'Net alsof je een laagje olie over een plas siroop legt', zegt Meredith. 'De olie scheidt de siroop van de lucht en vertraagt zo het opdrogen aanzienlijk.'


Nieuwe lijm

De onderzoekers testten de hechtende eigenschappen van de lijm onder meer door het olielaagje weg te laten. Direct bleek dat dan het stuifmeel meer vocht opneemt, waardoor het pakketje minder goed blijft zitten. Met het olielaagje erop verandert de hechtende waarde niet, ook al wordt het pakketje aan hogere vochtigheid blootgesteld. 

'Op basis van de essentiële componenten van deze materialen zou je een nieuw, hechtend materiaal kunnen ontwikkelen, waarbij een vochtwerend olielaagje bescherming biedt tegen veranderingen in de luchtvochtigheid', stelt Meredith. In het lab hebben de onderzoekers al aangetoond dat de specifieke hechtende eigenschappen niet alleen in de bijenwereld, maar ook op grotere schaal werken. 

Foto: Yumiko Sakurai