Tieners die moeite hebben om voldoende slaap te krijgen, kunnen baat hebben bij therapie met lichtflitsen terwijl ze slapen. Dat blijkt uit onderzoek van Stanford University. Bij proefpersonen schoven de flitsen het bioritme een stukje op, waardoor zij in de avond eerder naar bed wilden en gemiddeld bijna 45 minuten meer slaap kregen.

Het onderzoek is eerder deze week gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift JAMA Network Open (gratis toegankelijk).
 

Smartphone voor de neus

Tieners schijnen moeite te hebben om op tijd naar bed te gaan. Dat komt niet alleen doordat ze tot diep in de nacht met hun smartphone voor de neus op sociale media zitten (hoewel dat bij sommigen zeker een probleem zal zijn), maar ook doordat hun bioritme van nature anders is ingesteld dan bij kinderen en volwassenen.

Ze kunnen er dus eigenlijk weinig aan doen. Adolescenten voelen zich in de avond niet moe en gaan als gevolg daarvan vaak te laat naar bed. We zeggen ‘té laat’, omdat ’s morgens weer gewoon vroeg de wekker gaat. Schooltijden staan nu eenmaal vast. Het resultaat is een slaaptekort.
 

Lastig gedrag aanpassen

Omdat het voor tieners lastig is hun gedrag blijvend aan te passen, zochten wetenschappers in de Verenigde Staten het in een technologisch hulpmiddel: een felle flitslamp. Het was al langer bekend dat lichttherapie kan helpen bij jetlag. Een felle lamp op de juiste momenten kan helpen om het dag- en nachtritme alvast een stuk te verschuiven naar de tijdzone waar je naar toe vliegt.

Onder leiding van Stanford University gingen onderzoekers aan de slag met felle flitslampen, die ze bij proefpersonen naast het bed plaatsten. Die gaven in de vroege ochtend, tijdens de slaap, om de 20 seconden zeer korte lichtflitsen af van 3 milliseconden lang. ‘We willen het lichaam van iemand in Californië laten denken dat hij in Denver is’, zegt Jamie Zeitzer, universitair hoofddocent psychiatrie en gedragswetenschappen aan Stanford University in een persbericht.

Het felle licht is zo kortdurend, dat de slapers er niet wakker van worden. De hypothese is dat dit licht wel het netvlies bereikt, waar het een invloed heeft op het bioritme van die persoon.
 

Tweede ronde

In eerste instantie kregen de proefpersonen alleen de lichttherapie, maar dat gaf niet voldoende resultaat. De proefpersonen gaven aan zich wel eerder moe te voelen in de avond, maart het lukte ze niet goed om hun gedrag aan te passen en eerder naar bed te gaan.

Daarom volgde een tweede ronde met proeven, waarbij de lichtflitsen gecombineerd werden door cognitieve gedragstherapie die diende om de deelnemers te overtuigen eerder naar bed te gaan. Daarbij gingen therapeuten zitten met elke proefpersoon om te praten over onderdelen van diens leven die baat zou hebben bij het krijgen van meer slaap, zoals academische prestaties, sportresultaten of uiterlijk.
 

50 minuten eerder naar bed

Bij deze gecombineerde therapie – lichtflitsjes plus cognitieve gedragstherapie – bleken de resultaten een stuk beter. Gemiddeld gingen de proefpersonen die beide ontvingen, 50 minuten eerder naar bed en kregen ze gemiddeld bijna 45 minuten meer slaap. En ook niet onbelangrijk: de mensen die de dubbele therapie kregen, waren tot zes keer beter in staat om het nieuwe gedrag – vroeger naar bed gaan – vol te houden.
 

Passieve therapie

De onderzoekers zijn enthousiast over de resultaten. ‘Het gave is dat deze therapie, die tieners misschien wel jaren lang zouden moeten krijgen, helemaal passief is. We zetten de flitslamp neer naast het bed en stellen de timer in. Dat is alles, de tiener hoeft geen apparaatje te dragen of zelf iets te onthouden’, zegt Zeitzer.

De flitstherapie is nog niet helemaal klaar om breed aangeboden te worden aan ‘patiënten’. Er zijn aanwijzingen dat de duur en de frequentie van de lichtflitsen nog verder geoptimaliseerd kunnen worden. Recent onderzoek laat zien dat het effect nog groter is als de flitsjes om de 8 in plaats van om de 20 seconden worden toegediend. Ook wil de onderzoeksgroep nog bepalen wat de meest effectieve manier is om cognitieve gedragstherapie te geven aan grote groepen mensen.


Openingsfoto: Jamie Zeitzer aan het werk met de flitslamp die tieners beter kan laten slapen. Foto Stanford University