Met het gebruik van mobiliteitsdiensten zullen werknemers van de Zuid-as hun reisgewoonten moeten aanpassen, zo blijkt uit een onderzoek naar de deelnemers aan de Zuid-as Mobility Experience.

Het geldt als de grote belofte van moderne mobiliteit: biedt het vervoer aan als dienst, goed op elkaar afgestemd en gemakkelijk te plannen. Dus niet met je eigen auto naar de snelweg, in de file staan en een parkeerplek zoeken, maar in plaats daarvan gebruik van een deel- of huurauto, het openbaar vervoer en de fiets.


Allerhande vervoersdiensten

Afgelopen april deden 76 werknemers van bedrijven aan de Zuid-as een maand lang mee aan het Zuid-as Mobility Experiment. Normaliter gaan ze met privé- of leaseauto of openbaar vervoer naar hun werk. Tijdens de proef kregen ze budget om van allerhande vervoersvormen gebruik te maken. Dat kon zijn openbaar vervoer, fietsverhuur- en deeldiensten (OV-fites, Hello-Bike, Urbee) elektrische scooters (Felyx), deel- en huurauto’s (Car2Go, Sixt, Greenwheels), taxidiensten (TCA, Uber, Cabbee), en openbaar parkeergebied (Q-Park, Yellowbrick).

Een aantal van hen is vervolgens uitvoerig geïnterviewd over motieven die de mobiliteitskeuze bepalen. ‘Ons voornaamste doel was na te gaan wat mensen beweegt, zodat we daarmee ook zicht krijgen op de wensen en behoeften van de potentiële gebruikers van mobility-as-a-service’, zegt Menno van der Linden van de gemeente Amsterdam en betrokken bij het onderzoek.


Parkeerplaats van de werkgever

Bij de overweging van autorijders om van zo’n vervoersdienst gebruik te maken spelen vooral de pijnpunten een rol. Behalve het bekende ‘in de file staan’ en ‘lange reisduur’ worden ook de kosten van een tweede auto in het gezin genoemd en, heel opvallend, mogelijk verlies van de parkeerplek bij het werk. ‘Die laatste speelt een duidelijke rol’, aldus Van der Linden.

Maakte iemand gebruik van het aanbod van het experiment, dan werd vooral de flexibiliteit van het systeem geroemd: de ene keer gaat reizen met OV sneller, de andere keer met een elektrische fiets. Ook dat je er meer door gaat bewegen (lopen, fietsen) wordt positief beoordeeld.


Aanloopproblemen

Maar er waren voor de gebruikers ook de nodige aanloopproblemen. Zo kostte het nogal wat moeite om wegwijs te worden in het aanbod en de daarbij behorende apps. Verschillende vervoersmogelijkheden sluiten ook niet altijd goed op elkaar aan, het betalen vereist nogal wat handelingen, en zo was er nog meer praktisch ongemak. 

Minstens zo’n grote rol speelt de aanpassing van iemands mobiliteitsgedrag, met name voor de autorijders. In plaats van achteloos in je auto stappen en de vaste rit te maken, moet er nu worden gepland, en kom je soms in openbaar vervoer waar je niet echt zin in hebt. Bij sommige gebruikers speelt ook statusgevoeligheid een rol. Liever vanuit een BMW naar je werk dan met een bezweet shirt vanaf de fiets.


Volgend jaar volwaardige mobiliteitsservice

Zo zijn er meer patronen die te maken hebben met een bepaalde vooringenomenheid of ingesleten gewoonten, en die heel bepalend zijn voor iemands mobiliteitskeuze. Vind je bijvoorbeeld de file het probleem dat de ander veroorzaakt, of heb je meer collectief verantwoordelijkheidsgevoel? Wil je alles in eigen hand hebben, of vertrouw je op aanbevelingen van een app en niet door jou bepaalde dienstroosters?

Volgens van der Linden levert het experiment en het daaraan gekoppelde motivatie-onderzoek voldoende stof om de aanbesteding te beginnen voor een serieus mobility-as-a-service-aanbod. Bedrijven kunnen zich dan aanbieden om die dienst te leveren. Gebruiks- en bepalingsgemak, inzichtelijkheid van het vervoersaanbod en ondersteuning om te wennen zijn gezien de resultaten van het onderzoek belangrijke aandachtspunten.


Mobiliteitsbudget

Verder kan de werkgever een grote rol spelen. ‘Stelt die een deel van het geld voor een parkeerplaats of een leaseauto beschikbaar als vrij te besteden mobiliteitsbudget, dan heeft dat een enorm positief effect op deelname aan de mobiliteitsdiensten.’

Het is de bedoeling dat de dienst vanaf de zomer van volgend jaar wordt geleverd. ‘Voor de Zuidas komt dat goed uit, want dat is ook het moment waarop de ondertunneling van de snelweg gaat beginnen. Dan kunnen we toch op de mensen daar een beroep moeten doen om zich op een andere manier te vervoeren.’

Openingsfoto: de Zuid-as. Foto Prorail.