Zonprofessor haalt uit naar Centraal Planbureau

'Ze hebben een karikatuur gemaakt van ons toekomstige energiesysteem'. Hoogleraar zonne-energie Wim Sinke verwijt het Centraal Planbureau 'volstrekt gebrek aan kennis van wat er geburt op het gebied van integratie van zonne-energie in het elektriciteitssysteem.' Eerder dit jaar noemde het CPB zonne-energie 'de duurste optie' voor een CO2-arme energietoekomst.

Onaangenaam verrast was prof.dr. Wim Sinke toen hij begin dit jaar kennis nam van de studie van het Centraal Planbureau Technological Uncertainty in Meeting Europe's Decarbonisation Goals. Die studie voorziet dat zonne-energie veel minder aan die duurzame toekomst zal bijdragen dan meestal wordt gedacht, en waar in ieder geval Sinke van overtuigd is. Sinke is hoogleraar Photovoltaïsche Energieconversie van de Universiteit van Amsterdam en Programme Developer Solar Energy van het onderzoekscentrum ECN. Eerder presenteerde CPB-onderzoeker Rob Aalbers de resultaten van de CPB-studie, lees hier zijn verhaal.

Het belangrijkste argument dat het CPB daarvoor aanvoert is de hoge prijs van inpassing van de zonne-energie in het energiesysteem. Want op het gehele continent, zelfs in Spanje geldt dat de grootste vraag naar (elektrische) energie in de winter is, terwijl de zon het meest in de zomer oplevert. Het vereffenen van die onbalans gaat heel veel geld kosten. Andere opties als windenergie, biomassa en kolen gecombineerd met opslag van CO2 zijn minder duur, en zullen het dus gaan winnen, aldus de CPB-studie.

Sinke verwijt de samenstellers 'gebrek aan kennis van zaken', zo liet hij deze week tijdens een door ECN georganiseerde perslunch weten. 'Het prijsdoel dat zij voor zonne-energie in de toekomst stellen is al in 2014 gerealiseerd.' Ook de visie van het CPB op de kosten van integratie van zonnestroom in het totale energiesysteem deelt hij niet. 'Dit is typisch een rapport van mensen die zich niet voldoende in de materie hebben verdiept.'

Al eerder schreef Sinke een kritisch betoog tegen de conclusies van het CPB-rapport, met name op het punt van die systeemintegratie.

Sinke is overtuigd van de enorme potentie van zonnestroom: de prijs zal dalen tot enkele centen per kWh, en mits verstandig aangepakt is er veel draagvlak voor grootschalige toepassing. 'Het loont daarom de moeite om heel zorgvuldig te kijken naar de manieren waarop en de situaties waarin zonne-energie direct kan worden gebruikt, kan worden omgezet in een andere energiedrager en/of kan worden opgeslagen.'

Seizoensopslag, bijvoorbeeld in de vorm van het door ingenieur Lievense bedachte energiemeer, is inderdaad duur, zo erkent Sinke. Maar er zijn ook andere mogelijkheden. 'Omzetting van stroomoverschotten in warmte (en eventueel koude), brandstoffen (die later al dan niet weer kunnen worden gebruikt om elektriciteit te maken) of grondstoffen en producten is een heel andere manier om een grote bijdrage van zonne-energie aan de energievoorziening mogelijk te maken. Dit wordt vaak aangeduid met power-to-gas, power-to-heat, power-to-products (kortweg P2X) en soortgelijke termen. Brandstoffen kunnen nu al vrij gemakkelijk en goedkoop over langere periodes worden opgeslagen, aan betere oplossingen voor warmteopslag over langere tijd wordt hard gewerkt.'

En, zo voegt hij er aan toe, 'die energietechnologieën kunnen er bovendien voor gaan zorgen dat de onderdelen van het energiesysteem (elektriciteit, brandstoffen en warmte/koude) meer met elkaar verstrengeld raken. Dat biedt grote mogelijkheden en is misschien zelfs cruciaal om het gehele energiesysteem te verduurzamen en niet slechts het elektriciteitssysteem.'

Sinke plaatst ook een kritische kanttekeningen bij de positief getinte verhalen van het CPB over de opslag van CO2 (Carbon Capture and Storage, CCS). 'Er moeten grote technische én niet-technische barrières worden geslecht. Dat betekent voor mij zeker niet dat we daaraan niet zouden moeten werken, maar het is wel vreemd dat het kennelijke optimisme over de potentie van CCS  niet wordt gecombineerd met optimisme over de potentie van energieopslag, P2X en andere energietechnologieën die de bouwstenen van een duurzame energiehuishouding kunnen vormen.'

Sinke besluit zijn betoog met een pleidooi juist voor technologisch optimisme. 'Als we ons blijven inspannen zal de wereld van 2050 kunnen beschikken over goedkope, duurzame electrolysers en systemen voor grootschalige productie van brandstoffen met elektriciteit uit hernieuwbare bronnen (op basis van nieuwe katalysatoren) en over zonnepanelen met een rendement van 50%. Over oplaadbare batterijen met ongekende eigenschappen, over zeer efficiënte elektrische warmtepompen voor velerlei toepassingen, over compacte warmteopslagsystemen, over systemen die zonlicht direct omzetten in brandstof en over allerlei zaken die we ons nu nog niet eens kunnen voorstellen. Hebben we garantie dat het zover komt? Nee, die hebben we niet, net zomin als we garantie hebben op succes van CCS en enorme stromen duurzame biomassa in een wereld met meer dan negen miljard mensen en groeiende economieën. Juist daarom moeten we doorzetten met zonne-energie.'

Lees hier de volledige reactie van Wim Sinke op het Centraal Planbureau.