Zo'n zeven procent van alle social media-accounts zijn niet gekoppeld aan een mens en plaatsen geheel automatisch berichten. Deze zogenoemde bots kunnen kwaadaardig zijn en via hun programmering andere gebruikers misleiden, verwarren of aanvallen. Ook tijdens verkiezingen zijn zulke bots actief. Is dat gevaarlijk?

Bots zijn volautomatische computerprogramma's die op sociale netwerken zoals Facebook of Twitter berichten kunnen verspreiden. Dat kan op allerlei manieren: ze kunnen de nieuwste berichten van een website plukken, ze kunnen automatisch reageren op bepaald woordgebruik of op een hashtag. Daardoor kunnen ze soms net op mensen lijken, en daar zit het gevaar van dit soort machines.

 

Pro-Trump

Hoewel het bij de Nederlandse verkiezingen tot nu toe mee lijkt te vallen, waren bots wel actief tijdens de verkiezingen in de VS. Er waren opvallend veel geautomatiseerde accounts die over Donald Trump, de uiteindelijke winnaar, tweetten. Op dit moment is het twitteraccount @amrightnow nog steeds bezig met het geautomatiseerd versturen van anti-Hillary Clinton-propaganda, ook al verloor zij al maanden terug de verkiezingen.

Hoe groot de invloed van die bots is, valt moeilijk te zeggen, vertellen twee experts deze maand in een artikel in De Ingenieur. Maar het illustreert wel de negatieve invloed die automaten kunnen hebben via social media. 'De meest extreme meningen, vaak met een emotionele basis, worden het snelst gedeeld, onafhankelijk van wat de inhoud is. Zo kan bijvoorbeeld fake news zich snel verspreiden. Bots kunnen bijdragen aan de snelle verspreiding van dat nepnieuws, door ze zo te programmeren dat ze extreme taal uitslaan', vertelt Mirko Tobias Schäfer van de Universiteit Utrecht.

 

Nuttig en goed

Dat betekent niet dat alle bots slecht zijn. Dat zou gezien hun grote aantal ook haast onmogelijk zijn; volgens schattingen is zo'n zeven procent van alle accounts eigenlijk een bot. Vaak zijn ze goedaardig en handig. Ze leveren bijvoorbeeld geautomatiseerde klantenservice of plaatsen elke dag een mop op Twitter. De social media-bedrijven willen daarom niet massaal een ban op bots invoeren. Dat zou ze teveel gebruikers kosten.

Bovendien lost het mogelijk weinig op, omdat het probleem wellicht ergens anders ligt. 'Kwetsbare mensen die bijvoorbeeld minder weten van het web trappen sneller in misleiding. Dat kan afkomstig zijn van bots, maar net zo goed van trollen – mensen die de boel versjteren – in plaats van programma's', aldus Arnout De Vries van TNO. 'Onderwijs en voorlichting over dit onderwerp kunnen helpen om de negatieve invloed van online manipulatie te verminderen.' Dat werkt beter dan het eindeloos bestrijden van bots.

In De Ingenieur van Maart een uitgebreid artikel over het maken van een bot, de toepassingen van de techniek en de invloed die ze hebben.
 

Beeld: Kirill Makarov. Bewerking: Mieke Roth