De Nederlandse onderzoeksfinancier NWO maakte vandaag bekend welke onderzoeksconsortia extra geld krijgen voor gespecialiseerde apparaten of andere grote faciliteiten.

 

Wat hebben de sterkste MRI-scanner ter wereld, de eerste ruimtedetector voor zwaartekrachtsgolven, en een open cloud voor het veilig en ethisch verantwoord delen en koppelen van grote hoeveelheden data uit de sociale en geesteswetenschappen met elkaar gemeen? Het zijn alle drie projecten die vandaag zijn beloond met een grote subsidie van de Nederlandse onderzoeksfinancier NWO, in het kader van de zogeheten Nationale Roadmap voor Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur.

 

Broedplaats

In totaal verdeelde NWO 140 miljoen euro over negen projecten, variërend van zeer gespecialiseerde apparaten zoals grote telescopen, zeer sterke magneten of geavanceerde sensoren en meetnetten voor biologisch en aardwetenschappelijk onderzoek tot 'virtuele' faciliteiten zoals omvangrijke databanken, computernetwerken, of proefmonstercollecties.

Dergelijke grote wetenschappelijke infrastructuren zijn een broedplaats voor nieuwe ontwikkelingen en een sleutel tot het oplossen van grote maatschappelijke vraagstukken, zegt NWO-voorzitter Marcel Levi in een persbericht van NWO. ‘Het brengt partijen bij elkaar die normaliter niet samen om de tafel zitten.’

 

Zwarte gaten

De onderzoekers van het Nederlandse Instituut voor Ruimteonderzoek SRON zullen hem niet tegenspreken. Het project dat zij aanvoerden kreeg twaalf miljoen euro. Die gaan de wetenschappers gebruiken om mee te bouwen aan de Laser Interferometer Space Antenna ‘LISA’, die onder andere op zoek gaat naar zwarte gaten uit het vroege heelal.

LISA bestaat uit drie ruimtevaartuigen die achter de aarde aan om de zon gaan vliegen. Omdat je de afstand tussen die ‘deelantennes’ in de ruimte veel groter kan maken dan op aarde, kan LISA veel langere golflengtes waarnemen dan antennes die op aarde staan.

 

Veertien tesla

Ook bij de Radboud Universiteit zal de kurk van de fles zijn gegaan. De onderzoekers daar leiden het project van de eerdergenoemde MRI-scanner, die een magneetveld krijgt met een sterkte van veertien tesla. Deze zal vooral gebruikt worden voor onderzoek aan hersenaandoeningen. De hersenen kunnen er veel gedetailleerder mee in beeld gebracht worden dan met de huidige scanners in ziekenhuizen, waarvan de sterkste niet verder dan drie tesla komen.

 

En meer…

De overige projecten betreffen: het Nederlandse deel van het instrumentatiepakket van de Extremely Large Telescope (ELT), waarmee de allereerste foto van een zwart gat ooit is gemaakt; het gebruik van orgaan- en ziektemodellen gebaseerd op stamcellen; onderzoek aan de ondergrond van Nederland, om de aardbevingen in Groningen beter te begrijpen en om duurzame energie zoals aardwarmte te stimuleren; het maken van digitale tweelingen van ecosystemen; geavanceerde microscopie voor de medische wetenschap; en het bemeten en onderzoeken van de Nederlandse rivierdelta.

 

Openingsbeeld: Artist impression LISA satellieten, NASA