Vliegveld in de Noordzee
Schiphol loopt tegen zijn grenzen aan en het is volstrekt onduidelijk of en wanneer vliegveld Lelystad kan gaan bijspringen. Steeds vaker wordt daarom geopperd om de luchthaven naar zee te verplaatsen. Maar is dat wenselijk? En hoe zou zo’n luchthaven eruit moeten zien?
In de eerste helft van dit jaar telde de luchthaven bij elkaar maar liefst 34.537.328 passagiers; een stijging van 1,4 % ten opzichte van een jaar eerder. Daarmee is Schiphol nu Frankfurt voorbij en is het na Charles de Gaulle (Parijs) en Heathrow (Londen) de grootste luchthaven van Europa. Het totale aantal vliegbewegingen steeg in diezelfde zes maanden met slecht 0,1 %.
Dat laatste kan alles te maken hebben met het feit dat de grenzen van de toegestane groei zo ongeveer zijn bereikt. In 2008 kwam Schiphol met overheid en omwonenden overeen dat tot 1 november 2020 niet meer dan 500.000 vliegbewegingen per jaar zouden worden gemaakt. Dat plafond werd echter afgelopen jaar al aangetikt, zodat er nu een rem zit op nieuwe vluchten. De minister maakte onlangs bekend een gematigde groei van het aantal vliegbewegingen toe te willen staan tot 540.000, mits er met schonere en stillere vliegtuigen wordt gevlogen.
Stiller en schoner
Al vanaf volgend jaar had vliegveld Lelystad een deel van de vluchten van Schiphol moeten overnemen, maar na een recente uitspraak van de Hoge Raad over de aanpak van stikstof bij het vliegveld in Flevoland is het ongewis of en wanneer er ooit op Lelystad zal worden gevlogen.
Biedt de Noordzee uitkomst? Eind dit jaar presenteert het kabinet de langverwachte Luchtvaartnota, waarin het zijn visie op de toekomstige ontwikkeling van de luchtvaart in Nederland tot 2050 uiteen zal zetten. Het verminderen van de overlast van de luchtvaart zal daarin een centrale rol spelen, net als verduurzaming. In een uitgebreide brief met daarin de hoofdlijnen van de nota die minister Cora van Nieuwenhuizen afgelopen maand naar de Tweede Kamer stuurde, wordt echter met geen woord gerept over een eventuele verhuizing naar de Noordzee. Het politieke draagvlak voor die ambitieuze onderneming lijkt vooralsnog gering.
Onaanvaardbaar risico
Toch is ‘Schiphol in zee’ een optie die maatschappelijk moet worden besproken, zei emeritus hoogleraar waterbouwkunde prof.dr.ir. Han Vrijling onlangs op een symposium dat volledig was gewijd aan de mogelijke verplaatsing van de luchthaven naar de Noordzee. Technisch is het mogelijk: we zijn immers een land van waterbouwers. Als we het willen, dan kunnen we het ook.
De kosten van een dergelijke gigantische operatie zijn fors, erkent Vrijling, en het zal zeker twintig jaar duren voordat zo’n vliegveld er kan liggen. Hoe de verbinding tussen de terminal – die op de huidige locatie zou blijven – en de nieuwe luchthaven eruit zou moeten zien, is een andere vraag die moet worden beantwoord, maar reizigers zullen een stuk langer onderweg zijn voor ze aan boord kunnen gaan. En ja, de meeste kustrecreanten zullen het niet prettig vinden om in de verte een luchthaven te zien liggen, met wellicht de bijbehorende kerosinelucht van opstijgende kisten.
Kosten en baten
Maar voordelen zijn er ook. De leefomgeving in de wijde omgeving van Schiphol zit nu volledig op slot, zegt hij. Geluidsoverlast en luchtvervuiling hinderen steeds grotere groepen omwonenden en maken verdere groei van de luchthaven onmogelijk. Als Schiphol is verplaatst, komt er op een gewilde plek een enorm gebied vrij voor herontwikkeling.
Er is nog een belangrijk aspect waarvoor volgens Vrijling te weinig aandacht is: de externe veiligheid, oftewel de kans dat er slachtoffers vallen op de grond doordat een vliegtuig verongelukt bij het opstijgen of landen op Schiphol. ‘Bij een op de 10 miljoen vliegbewegingen gaat het mis’, rekent Vrijling voor. Een kleine kans dus, maar minder verwaarloosbaar dan je op het eerste gezicht zou denken als Schiphol inderdaad ongebreideld doorgroeit naar 1 miljoen vluchten per jaar, wat op termijn realistisch zou zijn. ‘Dan zou er dus eens per tien jaar een vliegtuig uit de lucht vallen in een stedelijke omgeving, met vijftig doden tot gevolg.’ Voor andere industrieën dan Schiphol zou dat onaanvaardbaar zijn, stelt Vrijling.
MEER LEZEN OVER SCHIPHOL IN DE NOORDZEE?
Wil je meer weten over de voor- en nadelen van een vliegveld in de Noordzee? Lees dan het coververhaal van het augustusnummer van De Ingenieur. Koop de digitale versie voor € 7,50, of neem - met een flinke korting van 25 %! - een digitaal jaarabonnement van twaalf nummers voor € 69,-.
Openingsbeeld: RoyalHaskoningDHV
