Verborgen werknemers

De makers van machine learning en algoritmen zijn slimmeriken die bijvoorbeeld te vinden zijn in Silicon Valley. Maar onderschat de rol van de ‘klikwerkers’ niet, zegt socioloog Antonio Casilli. Zij trainen de software en dat is een essentiële, maar slecht gewaardeerde taak.

In Brazilië lopen mensen rond die hondenpoep opsporen om het vervolgens op de foto te zetten. Niet omdat ze een rare fetisj hebben of bezig zijn met een kunstproject, maar als baan. Het zijn werknemers van de AI-industrie, die in dit geval de data verzamelen waarmee robotstofzuigers de uitwerpselen van een hond herkennen. Zo kan de stofzuiger om de poep heen manoeuvreren, in plaats van deze door het hele huis te verspreiden.

Bij stofzuigermerk Roomba (model j7+) is het algoritme getraind met honderdduizenden afbeeldingen van uitwerpselen van honden en katten, pocht de fabrikant. Het verzamelen van die afbeeldingen is gedaan door werknemers van high-techbedrijven – maar dan wel uit een andere categorie dan de ontwikkelaars in de kantoren van Silicon Valley.

Proletariaat

‘Dit gaat om laag gewaardeerde en slecht betaalde banen, vaak onder erbarmelijke arbeidsomstandigheden’, vertelde Antonio Casilli afgelopen najaar tijdens een lezing bij de Rijksuniversiteit Groningen. Casilli, hoogleraar sociologie aan het Institut Polytechnique de Paris, onderzocht samen met collega’s van de onderzoeksgroep Digital Platform Labor (DiPLab) de werkomstandigheden van deze verborgen werknemers.

‘In de automatisering werken zo’n 28 miljoen ontwikkelaars’, zegt Casilli. ‘Daar tegenover staan 445 miljoen mensen die de data verzamelen om algoritmen mee te trainen. Het is het proletariaat van de digitale arbeidsmarkt.’

Klikwerkers, worden deze arbeidskrachten ook wel genoemd. Vaak werken ze met tijdelijke, zéér kortlopende contracten, waarbij het werk is opgedeeld in microbaantjes, die elk een paar seconden duren en een paar centen opleveren. Toepassingen als ChatGPT hebben hun succes aan dit soort constructies te danken. ‘GPT staat voor generative pretrained transformer’, zegt Casilli. ‘En de pretrainers, dat zijn deze onzichtbare arbeidskrachten.’

Dit is niet het volledige artikel. Het hele verhaal staat in De Ingenieur van februari 2024. Interessant? Neem eens een proefabonnement van drie nummers voor 25 euro

'Data worden geproduceerd'

De pretrainers verzamelen de data waarmee algoritmen worden getraind of annoteren en verifiëren de gegevens. Software die vogels kan determineren werkt immers pas nadat duizenden keren iemand heeft aangegeven of een aangeboden beeld een roodborstje laat zien of een merel. ‘Data liggen niet voor het oprapen’, zegt Casilli. ‘Data worden geproduceerd. Om een computer beter te leren schaken dan topspeler Kasparov, waren 25 miljoen potjes schaak nodig.’

Soms is het trainen van algoritmen psychisch zwaar werk. Om software te ontwikkelen die zelfstandig (seksueel) geweld op sociale media wegfiltert, moeten eerst de trainers zich door vaak traumatiserende filmpjes en beelden heen worstelen.

Grillen en geld

De microbaantjes uit de automatisering worden aangeboden op platforms als Amazon Mechanical Turk of Appen. Die platforms zijn weinig transparant en verplaatsen zich makkelijk naar een andere locatie – bijvoorbeeld een land met andere wetgeving. Hierdoor, en omdat werknemers er beoordelingen krijgen waardoor ze uit de boot kunnen vallen, zijn datawerkers overgeleverd aan de grillen van werkgevers.

Het loon is gedurende de afgelopen jaren gehalveerd, vertelt de Braziliaanse Sônia Coêlho, die tien tot twaalf uur per dag aan microwerk besteedt, in een artikel op Rest of World– een website die rapporteert over het effect van technologie op plekken die meestal over het hoofd worden gezien.

‘Mechanical Turk biedt een manier om de arbeids- en overheadkosten die gepaard gaan met het inhuren van tijdelijk personeel beheersbaar te houden. Door gebruik te maken van de vaardigheden van onze werknemers op basis van betaling-per-taak, kunt u de kosten aanzienlijk verlagen’, schrijft het bedrijf intussen in fraaie bewoordingen op zijn website. Wat dit voor de werknemers betekent, wordt er niet bij vermeld.

Dit is niet het volledige artikel.