In januari 2015 heeft de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam er een nieuw gebouw bij: het O|2. Een gebouw puur voor onderzoek naar de levenswetenschappen. Alle onderzoekers in Amsterdam komen samen op één plek: van het VUmc, de Universiteit van Amsterdam en de VU zelf.


Het atrium, waar mensen binnenkomen in het nieuwe gebouw. Credit: Arcadis

Dat betekent dat het hele gebouw in feite een groot laboratorium is met de allernieuwste apparatuur. De huidige faciliteiten van de VU zijn ouderwets - ze staan immers al tientallen jaren - en zitten vernieuwend onderzoek in de weg. Voor de drie partijen is het bovendien duur om een kantine, kantoorplekken en andere faciliteiten los te onderhouden.

De samenvoeging levert volgens de VU 30 procent ruimtebespraing op. De 750 man die straks in het 14 verdiepingen tellende gebouw zitten hebben beschikking over laboratoria die zoveel mogelijk gestandaardiseerd zijn; 85 procent van de apparatuur is door iedereen te gebruiken. De overige 15 procent bestaat uit specialistische apparatuur zoals gastoevoer voor zeldzame gassen.



Het maakt de laboratoria flexiberer, ook doordat alles is ingedeeld in vakken van 3,60 meter breed. Precies de lengte die nodig is voor een laboratoriumwerkbank en doorloopruimte. Daardoor zijn de labs altijd in kleinere delen op te delen en kunnen er zelfs wanden geplaatst worden om twee aparte ruimten te maken. Zuurkasten die automatisch sluiten als ze niet in gebruik zijn besparen daarnaast energie.

Blok
Dat een gebouw dat vooral functioneel moet zijn ook nog architectonische ambities heeft is opmerkelijk. Arcadis, die de bouw overziet, had net zo goed een uniform blok neer kunnen zetten. In plaats daarvan is het O|2-gebouw (de naam staat voor onderzoek en onderzoek, met het |-teken ertussen om er modern uit te zien) opvallend gevormd: er lijken twee grote happen midden uit het gebouw genomen, waardoor een doorkijk ontstaat. De bovenste verdiepingen worden met schuine pilaren in de lucht gehouden.

'We begonnen de bouw met een uniform blok,' vertelt de architect. 'Vervolgens deelden we het in, keken we hoeveel ruimte nodig was, en pas daarna wisten we wat we met het ontwerp konden doen.' Naast de doorkijk die ontstaat door een deel van het gebouw weg te halen, is er ook een atrium waar het publiek doorheen kan lopen. Het glazen dak reikt tot de vijfde verdieping en zorgt voor daglicht in de hoge ruimte.



Ventilatie
Twee verdiepingen van het gebouw zullen niet gebruikt worden voor onderzoek. Ze zitten stampvol met de techniek die nodig is om een lab  te laten werken. Vooral luchtverversing is belangrijk; enorme apparaten staan bij de ventilatieschachten om de lucht tot 20 keer te filteren. Een noodzaak als er met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt.

Het O|2-gebouw opent haar deuren op 27 februari 2015, waarna langzaam de verschillende groepen in zullen trekken. Het verplaatsen van een onderzoek kost veel onderzoekstijd, waardoor de UvA bijvoorbeeld pas over een paar jaar definitief in het gebouw zal zitten. Overigens blijven de meeste studenten gewoon practicum hebben bij de oude faciliteiten, hoewel er wel een paar practicumzalen op de begane grond en eerste verdieping komen. Het gebouw is in ieder geval voornamelijk voor de onderzoekers - zodat zij de beste plek hebben voor levensonderzoek.