De energiecrisis maakt onverwachte slachtoffers. Zonder noodhulp kan de radiotelescoop LOFAR in Drenthe de stroomrekening niet meer betalen. De kosten zijn drie keer zo hoog sinds het energiecontract afgelopen zomer moest worden vernieuwd.


‘We kunnen het eenvoudig niet meer opbrengen. Daarom hebben we bij wetenschapsfinancier NWO een verzoek om noodsteun gedaan’, zegt directeur Jessica Dempsey van radioastronomie-instituut ASTRON, dat LOFAR beheert.

De radiotelescoop bestaat uit twintigduizend antennes verspreid over Europa. Een grote terp bij Exloo vormt de kern. De signalen van al die antennes worden vergeleken om beelden van verre astronomische objecten te vormen.

Dat vraagt wel een enorme rekenkracht. Alle computer- en andere systemen bij elkaar hebben een jaarverbruik van tweeduizend megawattuur, net zoveel als achthonderd huishoudens. Bij zo’n verbruik komt een verdrievoudiging van de stroomprijs hard aan.


Snijden in waarnemingen  

Cluster van grafische processors voor LOFAR.

Komt de noodsteun er niet, dan moet ASTRON mogelijk snijden in de hoeveelheid waarnemingen die LOFAR doet. Wrang is daarbij dat de organisatie altijd veel heeft gedaan om de CO2-voetafdruk van de radiotelescoop, en dus het stroomverbruik, zo laag mogelijk te houden.

‘We doen echt grensverleggend onderzoek op dat gebied’, zegt Dempsey. ‘Nu werken we bijvoorbeeld aan een sensor die heel nauwkeurig de energieconsumptie van een chip kan meten. We stellen zulke oplossingen gratis beschikbaar, ook aan de industrie. Zo willen we een bijdrage leveren aan het bestrijden van de energiehonger door de groeiende hoeveelheid data in de wereld.’


Hopen op noodsteun

Als het aan Dempsey ligt, wordt dat ook steeds meer tweerichtingsverkeer. ‘We hopen dat anderen uit de wetenschap en de industrie ook met hun ideeën naar ons gaan komen, zodat we samen kunnen werken. Dat kan spannende resultaten opleveren.’

Ook de energievraag van LOFAR zal dankzij het onderzoek substantieel dalen, verwacht Dempsey. Maar: in de loop van de komende jaren, en niet van vandaag op morgen. Voorlopig zal ASTRON dus nog even de broekriem moeten aantrekken – en hopen op de noodsteun.

 

Tekst: Timo Können
Openingsbeeld: De grote LOFAR-terp bij Exloo. Credit: LOFAR/ASTRON