Het kopse eind van de stationskap van Amsterdam Centraal krijgt vanaf 2015 als kunstwerk een geprojecteerde regenboog. Dat is mogelijk dankzij een speciaal gevormd hologram.


Het Centraal van Amsterdam met de Kunstregenboog van Daan Roosegaarde.

Reizigers rond het Centraal Station van Amsterdam krijgen vanaf 2015 op gezette tijden een kunstmatige regenboog te zien, geprojecteerd op het glas van het oosteinde van de spooroverkapping. Het kunstproject is een idee van Studio Daan Roosegaarde.

De regenboog wordt gevormd door een zogeheten geometrisch fasehologram. Het interferentiepatroon van dat hologram is zo samengesteld dat de de kleuren van wit licht in de volgorde van de regenboog worden gescheiden en geprojecteerd.


Opname met een polarisatiemicroscoop van een fragment van het interferentiepatroon van het hologram. Zoals bij elk hologram is dit onherkenbaar voor het beeld dat er uit resulteert wanneer het wordt beschenen.

Alom bekend is het maken van een spectrum uit wit licht met behulp van een prisma of een gewoon tralie. De werking van die laatste is goed te zijn door de speelkant van een cd in het licht van een lamp te houden; de sporen met gaatjes werken als een tralie. 

Het nadeel van deze beide methoden is dat de uiteenrafeling van de verschillende kleuren onvoldoende is, zodat er op grotere afstand toch weer wit licht resulteert, of dat niet al het opvallende licht wordt benut om de regenboog te maken, waardoor deze nooit helder genoeg zou worden.

Het hologram heeft deze nadelen niet. Het benut 99 procent van het licht om de regenboog te maken, en is in staat de kleuren voldoende te scheiden. Het geprojecteerde licht mag niet wegreflecteren. Roosegaarde gebruikt een spotlight van maar liefst 4000 Watt. Het zou ontoelaatbaar zijn als reizigers of treinmachinisten door het licht worden verblind.


Het hologram in werkelijke grootte.

Roosegaarde werkte voor het maken van het hologram samen met onderzoekers van de North Carolina State University en het bedrijf ImagineOptix. Zij gebruiken vloeibare kristallen om het gewenste interferentiepatroon van het hologram te creëren. Speciale aandacht vroeg het bereiken van voldoende verzadiging van de regenboogkleuren. Het cirkelpatroon heeft een karakteristieke lijnafstand van 1,5 micron, ruim een duizendste milimeter.

Normaliter zal het hologram een cirkelvormige regenboog produceert. Door het gebruik van gepolariseerd wordt de onderste helft van de regenboog uitgedoofd.

De regenboog zal als het donker is eenmaal per dag enkele minuten zichtbaar zijn, en net als in de atmosfeer gebeurt dat op niet aangekondigde tijdstippen. Het zien van de regenboog is dus altijd een verrassing.