Met speciaal ontwikkelde software zijn de pootafdrukken van zwarte neushoorns te scannen en te analyseren. Dierenbeschermers kunnen dit systeem gebruiken om de bewegingen van de dieren in het wild te volgen. Het systeem wordt nu in Namibië getest.

Het dunbevolkte Namibië in Zuidwest-Afrika herbergt een kwart van alle nog resterende zwarte neushoorns, een ernstig bedreigde diersoort. Om deze dieren zo goed mogelijk te kunnen beschermen tegen stropers, moeten dierenbeschermers wel weten waar groepen van de dieren zich ophouden.

Een mogelijkheid is om individuele dieren te labellen, maar dit heeft nadelen. Het dier moet gevangen worden om het label aan te brengen en daarbij kan de neushoorn gestrest raken. Ook kunnen er virussen overspringen van dier op mens of andersom.
 

Zand of modder

Daarom ontwikkelden wetenschappers van de Amerikaanse Duke University een systeem dat op een heel andere manier neushoorns kan identificeren, namelijk aan achtergelaten pootafdrukken in zand of modder.

Deze zogeheten Footprint Identification Technique (FIT) is gebaseerd op foto’s die worden gemaakt van pootdrukken, gecombineerd met tijdstip en precieze locatie. De software analyseert elke pootafdruk op wel honderd verschillende maten binnen een afdruk. Mits de foto van goede kwaliteit is, wordt zo een soort unieke vingerafdruk van elk dier bepaald. Ook gaan de foto’s en hun eigenschappen een database in.

Het systeem kan werken met pootafdrukken in verschillende soorten ondergrond (zand, modder, klei), mits de afdruk maar voldoende scherpe lijnen laat zien. Een pootafdruk zal over tijd natuurlijk worden uitgewist door regen, wind en andere dieren die langskomen. Daarom zijn verse pootafdrukken het meest geschikt voor FIT, schrijven de onderzoekers in een onlangs verschenen artikel in het wetenschappelijke tijdschrift PeerJ (open access).
 

Route schatten

Pootafdruk van een zwarte neushoorn. Foto WildTrack.

Als een bekende pootafdruk nu opduikt op nieuw gemaakte foto’s op andere plekken in de regio, kan de software de route bepalen (schatten) die het dier heeft genomen. Dit geeft dierenbeschermers en politie kostbare informatie bij het tegengaan van stroperij. De hoorns van neushoorns worden namelijk nog altijd begeerd door stropers. Heel gek is dat niet, aangezien het hoornmateriaal 60.000 dollar (50.000 euro) per kilo kan opbrengen in Azië.

Het FIT-systeem kan ook onderscheid maken tussen alle verschillende voetafdrukken die op één locatie zijn gefotografeerd. Met deze functionaliteit van de software is te bepalen hoeveel neushoorns er ongeveer in een gebied aanwezig zijn. En dát is weer nuttige informatie voor het slim inzetten van middelen zoals patrouillevoertuigen en politieagenten.
 

Eeuwenoude vaardigheid

De wetenschappers van Duke University leren nu natuurbeschermers, landbeheerders, lokale gidsen en stroperijbestrijders in Namibië hoe ze met FIT kunnen werken. ‘We denken dat dit een kosteneffectieve aanpak is, die de gezondheid van de neushoorn en de mens beschermt. Ook brengen we hiermee een eeuwenoude vaardigheid (het speuren naar sporen van dieren, red.) naar de 21ste eeuw’, zegt Zoe Jewell, universitair docent aan Duke University en een van de bedenkers van FIT in een persbericht.


Openingsfoto Een zwarte neushoorn in Etosha National Park in het noorden van Namibië. Yathin S Krishnappa / CC BY-SA 3.0