Olympisch zwembadcomplex Parijs van Nederlands architectenbureau

Bij Parijs is geheel volgens planning het Aquatics Centre opgeleverd. Deze zomer vinden daar de Olympische wedstrijden voor schoonspringen, schoonzwemmen en waterpolo plaats. Het gebouw in Saint-Denis is ontworpen door het Nederlandse architectenbureau VenhoevenCS en het Franse Ateliers 2/3/4/.

Van buiten valt vooral het omlaag gekromde dak op. Deze vorm heeft een duidelijke functie: het beperken van het binnenvolume. ‘Bij een binnenzwembad gaat een groot deel van de energie op aan het verwarmen van de lucht in het gebouw’, zegt architect Cécilia Gross van VenhoevenCS in een video-interview met De Ingenieur.

Door de gekromde vorm is het luchtvolume ongeveer de helft minder dan bij een recht dak. Het dak is hoog waar nodig – boven de tien meter hoge duiktoren – en laag waar mogelijk.

Eenzelfde truc is uitgehaald met het zwembad. Dat is alleen diep bij de hoogste duiktoren, maar elders is er flink wat volume afgehaald vergeleken met conventionele zwembaden. ‘We hebben 25 procent op de hoeveelheid water bespaard.’ Water dat allemaal niet hoeft te worden verwarmd.

Door het gekromde dak is het volume lucht in het gebouw dat verwarmd moet worden, veel kleiner dan bij gebouwen met een recht dak. Dat levert een forse energiebesparing op. Illustratie: VenhoevenCS

Koolstof vastleggen

Het dak is grotendeels van hout, een materiaal dat juist koolstof vastlegt in plaats van uitstoot bij de productie. Gross: ‘De opdracht was duidelijk om met een bio-based materiaal te komen. We hebben eigenlijk nooit een ander materiaal dan hout overwogen. Het is sterk en duurzaam en het vangt zowel trek- als drukkrachten goed op.’

Verplaatsbare schuifwanden delen het grote zwembad op in bijvoorbeeld een waterpolobad en een bassin voor het schoonspringen. Deze schuifwanden moeten hun waarde ook na de Olympische Spelen bewijzen, wanneer het Aquatics Centre een veelzijdig sportcentrum wordt voor Saint-Denis.

Rendabel totaalplaatje

Bij eerdere edities van de Olympische Spelen worden faciliteiten na het evenement soms verwaarloosd, maar dat zal hier niet gebeuren. Alle betrokken bedrijven hebben zich voor vijftien jaar gecommitteerd aan het project, vertelt Gross. ‘Inclusief de exploitant. Dus het totaalplaatje moet wel rendabel zijn, want die moet de toko straks runnen.’

Het nieuwe gebouw voorziet in een behoefte. ‘Saint-Denis is één van de armste steden van Frankrijk’, vertelt Gross. ‘De helft van de kinderen krijgt hier nu geen zwemles. En op vakantie gaan velen ook niet. Dus het is goed dat ze straks een plek hebben om te ontspannen en te sporten.’

Dat gaat trouwens verder dan zwemmen. Er komt een fitnessruimte, een boulderbaan en een recreatiebad. Een deel van de tribunes is verplaatsbaar en daarvoor in de plaats worden padelbanen gebouwd.

Groen

Bij het ontwerpen van het Aquatics Centre hebben de architecten rekening gehouden met de behoefte van de omwonenden aan groen in hun wijk. De voetafdruk van het gebouw is zo klein mogelijk gehouden, zodat er meer ruimte beschikbaar was voor groen, vertelt Gross.

‘En het zit soms ook in kleine dingen, in de uitwerking. Voor grote events is een grote parkeerplaats nodig voor de vrachtwagens die spullen komen brengen. Maar zo’n enorme lap asfalt die je maar twee weken per jaar gebruikt, vonden we zonde. Nu hebben we een groot grasveld gemaakt van extra taai gras waar de trucks op kunnen staan. In die fijne groene ondergrond hebben we de stroomkabels verstopt die nodig zijn bij events.’ Maar de rest van het jaar kunnen mensen in het gras zitten.

Nieuwe wijk

Het Aquatics Centre is het eerste opgeleverde gebouw van een geheel nieuwe wijk. Die verrijst op de plek van een oude kantorencampus, waarvan de gebouwen zijn gesloopt. Pal naast het zwembad staat het enorme Stade de France, het nationale voetbal- en rugbystadion, waar de Olympische atletiekonderdelen worden afgewerkt.

Het Aquatics Centre verbindt straks een woonwijk met het centrum van Saint-Denis. Als onderdeel van het project hebben VenhoevenCS en Ateliers 2/3/4/ ook een loopburg ontworpen tussen zwembad en het voetbalstadion, over een drukke weg. ‘We hebben nog overwogen om die loopbrug van hout te maken, net als een groot deel van het dak van het zwembad. Maar dan was hij veel te massief geworden. Nu hebben we zo zuinig mogelijk staal gebruikt.’ zegt Gross.