In de achtdelige serie Jekel’s Jacht herhaalt wetenschapsjournalist Diederik Jekel belangrijke experimenten uit de Nederlandse wetenschapsgeschiedenis.

 

Een natuurkundeleraar die het Dopplereffect wil uitleggen, kan tegenwoordig verwijzen naar een auto met loeiende sirene’s: als die naar je toe komt rijden, hoor je hogere tonen dan als hij van je af beweegt. Maar hoe toonde Buys Ballot het effect aan in 1845? En met welke experimenten bewees hij de naar hem genoemde wet, die het verband tussen de werkelijke toonhoogte, de waargenomen toonhoogte en de snelheid van de geluidsbron beschrijft?

Wel nu, met een trompettist op een stoomtrein en enkele waarnemers met een absoluut gehoor zien we in deel 1 van Jekel’s Jacht. In deze serie herhaalt wetenschapsjournalist Diederik Jekel de experimenten van verschillende Nederlandse wetenschappers. Niet ongeveer, maar zo precies mogelijk. Hij duikt in de rapporten en verslagen van weleer, zoekt de exacte plek en attributen op, en gaat aan de slag. En dat levert leuke televisie op.


De aflevering met Buys Ballot brengt Jekel onder andere in het spoorwegmuseum en bij een trompettenbouwer. We zien de herhaling van het experiment, maar ook de voorbereidingen, de problemen die Buys Ballot tegenkwam en de uitdagingen voor Jekel die de sprong in de tijd met zich meebrengt. Zo kon de stoomtrein naar Jekel’s keuze niet rijden, omdat deze te breed was voor het hedendaagse spoor. We zien hoe een andere trein wordt gekozen, hoe het vuur in de locomotief wordt opgestookt en hoe deze nog even snel wordt volgetankt (met water).

Na de aflevering met Buys Ballot volgen Moll, Lipperhey, Huygens, Van Leeuwenhoek, Drebbel, Stevin en Kamerlingh Onnes: wetenschappers die met hun ontdekkingen de koers van de geschiedenis veranderden. Zonder hen geen onderzeeboten, navigatiesystemen of MRI-scanners. Jekel herhaalt niet alleen hun experimenten, maar laat ook zien onder welke omstandigheden ze moesten werken en hoe ze vaak moesten vechten tegen het geloof of heersende opvattingen.

Zo brengt hij een ode aan de wetenschappers uit onze geschiedenis. En als iemand daar goed in is, is het Diederik Jekel wel.

(MtV) 

Jekel’s Jacht |NTR, NPO 2 | Vanaf 5 februari zaterdag om 19:50 uur
 

Openingsbeeld: Annemieke van der Togt