Piepkleine plasticdeeltjes klonteren door bacteriën in de oceaan samen en zinken vervolgens naar de bodem, zo blijkt uit nieuw onderzoek. Het verklaart waarom er onverwacht weinig microplastic op de oceaan te vinden is.

Door onze plasticconsumptie zit de oceaan vol met plastic. Dat vergaat langzaam onder invloed van zon, water en golven tot steeds kleinere stukjes. Daardoor ontstond bijvoorbeeld de Great Pacific Garbage Patch, een 'plasticsoep' van ongekende afmetingen.

Maar toen The Ocean Cleanup, het Nederlandse initiatief om het plastic weg te halen, in 2015 een steekproef deed van het oceaanplastic, ontdekten ze vooral veel grote stukken plastic. De microplastics, die eerder het grootste deel van de plasticsoep leken te zijn, waren nauwelijks aanwezig.

 

Microbisch laagje

Hoe dat kon was tot nu toe onduidelijk. De onderzoekers van het Duitse Helmholtz Zentrum hebben nu een antwoord: door oceaanbacterien komt er een microbisch laagje op de kleine plasticdeeltjes waardoor ze samenklonteren, zwaarder worden en naar de oceaanbodem zakken.

Close-up van de biofilm die rond het plastic ontstaat. Credit: Jan Michels/Future Ocean

De onderzoekers bootsten de oceaan na in een laboratorium met zogenoemde rolbakken, waar een kunstmatige golfstroom honderden knikkers van polystyreen in beweging houdt. De bak zat vol met water uit de Oostzee, zodat de samenstelling klopt met de situatie in de natuur.

Zonder bacteriën in de mix gebeurde er niks met de kraaltjes: die bleven gewoon rondstromen aan het oppervlak van het water. Maar zodra er een paar culturen werden toegevoegd klonterden de plasticdeeltjes binnen een paar dagen samen. Weer een tijd later waren ze allemaal naar de bodem gezonken.

 

Gevaar voor de diepzee

De onderzoekers vermoeden dat de oceaan genoeg bacteriën bevat om het waarschijnlijk te maken dat dit fenomeen ook 'in het echt' gebeurt. Dat zou verklaren waarom The Ocean Cleanup zo weinig microplastic vond: ze zijn in de loop der jaren allemaal samengeklonterd en naar de bodem gezakt.

Het is aanzienlijk moeilijker om plastic van de bodem te verwijderen: de oceaan is diep en je wilt de bodem niet beschadigen. Toch waarschuwen de Duitse onderzoekers dat het bodemplastic in sediment terecht komt en gevaarlijk is voor het diepzeeleven op de bodem van de oceaan, zoals het oppervlakteplastic ook gevaarlijk is voor vissen.

Beeld: Ben Mierement, NOAA NOS