Een net opgeleverd appartementencomplex in Amsterdam bevat meer dan 150 ton sloopafval. In de bakstenen van het gebouw 360 Degrees is vermalen bouwpuin van gesloopte gebouwen verwerkt. Het is een voorbeeld van circulair materialengebruik in de bouw.

 

Het gebouw 360 Degrees is ontworpen door architectenbureau Studioninedots, eveneens uit Amsterdam. Het staat aan de noordzijde van het IJ, het grote water dat de stad in tweeën snijdt.

De bewoners van de 110 appartementen van het complex genieten niet alleen van een geweldig uitzicht in alle windrichtingen (zie de naam van het gebouw), maar wellicht ook van het idee dat voor een deel van hun gebouw geen nieuwe bouwmaterialen nodig waren.
 

WasteBasedBricks

Voor de bakstenen van de gevel is namelijk deels gebruikgemaakt van materialen uit oude, gesloopte gebouwen. Studioninedots ontwikkelde samen met het bedrijf StoneCycling de zogeheten WasteBasedBricks; letterlijk vertaald: ‘op afval gebaseerde bakstenen’.

Zo’n steen bestaat voor 60 procent uit afvalmateriaal, en voor 40 procent uit rivierklei, vertelt architect Metin van Zijl van Studioninedots. ‘Het afval is een mengsel van verschillende bronnen. Er zitten dakpannen in, toiletpotten, oude bakstenen, maar ook stukjes glas en verbrandingsas.’ Zowel de reststromen als de bakstenen zelf zijn uitgebreid getest op veiligheid, vooral op het uitlogen van stoffen.
 

Charme

De verzamelde restmaterialen zijn eerst vermalen tot een zeer fijn poeder, dat vervolgens met de verse klei is vermengd. Uit het verkregen mengsel zijn dan de nieuwe stenen gebakken.

Door dit proces ziet geen enkele steen er precies zo uit als de vorige, maar dat heeft volgens de makers ook een bepaalde charme.
 

Minder CO2-uitstoot

Het idee is dat door bestaande materialen opnieuw in een gebouw te gebruiken, er minder CO2-uitstoot plaatsvindt, en dat het energieverbruik voor de productie van de materialen lager ligt. Het is hoogwaardiger gebruik van het bouwpuin dan tot nu toe, meent Van Zijl. ‘Het spul eindigt nu meestal onder snelwegen. Idealiter gebruik je het afvalmateriaal zo lokaal mogelijk opnieuw.’

Ga er niet te veel mee slepen, met andere woorden, anders raak je de CO2-besparing alsnog kwijt.
 

25 Procent minder CO2

De CO2-uitstoot van een WasteBasedBrick ligt ongeveer 25 procent lager dan van een gewone baksteen, schat een woordvoerder van StoneCycling desgevraagd. 'Dat komt doordat we geen ruwe grondstoffen afgraven en op iets lagere temperatuur kunnen bakken.'

De WasteBasedBricks worden nu nog hard gebakken in een gasgestookte oven, maar de bedrijven zouden ook hier graag de CO2-uitstoot terugbrengen. StoneCycling doet daarom onderzoek naar een bakproces zonder het gebruik van gas. 'De CO2-uitstoot wordt nu nog gecompenseerd, maar dit is slechts een tussenstap', zegt de StoneCycling-woordvoerder.

'De echte CO2-impact gaan we maken door over te gaan op een waterstof-gestookt productieproces. Daar doen we nu de eerste experimenten mee. We verwachten dit in de aankomende twee à drie jaar volledig te implementeren. Dan hebben we een steen gemaakt van minimaal 80 procent afval, nagenoeg CO2-neutraal geproduceerd.'
 

Entreehallen

De makers van 360 Degrees zijn trots op het gebruik van het sloopafval en laten dit dan ook graag zien aan bewoners en bezoekers. In de entreehallen van het gebouw is een deel betegeld met doorgezaagde WasteBasedBricks. Van Zijl: ‘Dat is heel gaaf. Op die manier kijk je in de steen en kun je kleine stukjes van het oude materiaal zien zitten. Stukjes glas, witte vlokjes van het keramiek van vermalen toiletpotten.’
 

Binnenconstructie van beton

Op het totale gewicht van het gebouw is 152 ton sloopafval niet veel, dat realiseren de ontwerpers zich ook. ‘Voor dit gebouw hebben we nog gekozen voor een binnenconstructie van beton. Het sloopafval hebben we nu alleen nog verwerkt in de gevelstenen. Ook om te laten zien aan de buitenwereld wat er al mogelijk is’, zegt Van Zijl. ‘In de toekomst zullen wij meer gaan werken met houtbouw en met duurzamer beton, waarin granulaat van gebruikt beton is verwerkt.’

 

Foto's Studioninedots / Sebastian van Damme