Na het zuiveren van afvalwater bij rioolwaterzuiveringsinstallaties blijft restslib over. Het opruimen daarvan is duur. Maar ongewervelde waterdieren zoals mosselen, wormen en larven van de dansmug kunnen helpen, wijst onderzoek uit.

 

Waterdiertjes die normaal gesproken op de bodem van de sloot leven, zijn gek op het restslib van rioolwaterzuiveringsinstallaties. Ze eten een groot deel van het slib op en kunnen dus een rol spelen bij de verwerking ervan, zegt een team wetenschappers van onderzoekscollectief Aquafarm, dat nieuwe manieren zoekt om water te zuiveren. 

 

Restslib

Het slib waar het om gaat bestaat voornamelijk uit organisch materiaal, te weten poep en bacteriën. De bacteriën groeien op het slib en breken dit af.

'De waterdiertjes versnellen dit proces vooral', zegt onderzoeker Tom van der Meer van Wageningen Research (WUR) en de Universiteit van Amsterdam, die woensdag 4 oktober op een onderzoek naar het effect van de waterdieren hoopt te promoveren. 'Een deel van het organisch materiaal assimileren ze in hun eigen biomassa, een deel ademen ze weer uit als CO2, en een deel poepen ze uit.'

 

Soorten

Van der Meer onderzocht het effect van een groot aantal verschillende soorten waterdiertjes, waaronder slakken, waterpissebedden, mosselen, dansmuggenlarven en wormen. De afbraak van het slib gaat het snelst als er verschillende soorten tegelijk aan het werk worden gezet, concludeerde hij..‘En hoe viezer het slib, hoe effectiever de samenwerking.'

Daarnaast maakt het gegraaf van de beestjes dat er voldoende zuurstof in het slib kan doordringen. Dat voorkomt methaanvorming, zegt Van der Meer..

De allergrootste slibverorberaars uit de onderzochte groep bleken de larven van de dansmug te zijn. Als die werden ingezet, brak het slib daardoor vijf keer sneller af, schrijft de WUR in een nieuwsbericht op de website.

 

Nieuw?

Het is niet voor het eerst dat waterdieren worden ingezet bij de afbraak van het restslib van rioolwaterzuiveringsinstallaties, antwoordt Van der Meer op vragen van De Ingenieur. ‘Maar tot nu toe is alleen maar gekeken naar wormen. Uit ons onderzoek bleek dat die juist het minst efficiënt van alle soorten waren.’

Omdat er ook onverteerbare deeltjes in het slib zitten (zand bijvoorbeeld), zal er altijd wat overblijven, zegt Van der Meer. ‘We schatten dat het maximaal af te breken deel 70 procent is. Ook als je slib verbrandt houd je namelijk zo’n dertig procent over.’

De maximale afbraak die tot nu toe behaald is door waterdiertjes in te zetten is 50 procent in zeven dagen. ‘Maar ook een gedeeltelijke verwijdering van het slib is winst’, zegt Van der Meer. ‘Elk deel van het slib dat niet hoeft te worden ingedikt en nabehandeld scheelt weer geld.’

 

Nadeel

Voor slibverwerking met muggenlarven is wel een groot wateroppervlak nodig. ‘Maar deze larven hebben genoeg aan een diepte van een centimeter of acht, dus in de toekomst zou een vorm van vertical farming ook een optie zijn’, zegt Van der Meer. Dan zouden de bakken met muggenlarven dus in rekken bovenop elkaar worden gestapeld.

En de muggen zelf? Gaan die geen overlast geven?

'Het gaat om niet-stekende dansmuggen', reageert Van der Meer, 'en de kweekbakken zijn afgesloten met muggennetten, dus ze kunnen niet ontsnappen.'

De onderzoekers beraden zich op nuttige toepassingen van de muggenlarven, voor als die uitgegeten zijn. Van der Meer: 'Ze mogen niet in de humane voedselketen terecht komen, maar zouden wel als voer voor siervissen kunnen dienen. Nu worden hetzelfde type larven vaak geïmporteerd vanuit oost Europa, waar ze uit zwaar verontreinigde sloten worden gehaald.'

 

Toekomst

De waterschappen Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden ontwikkelen de komende jaren een testinstallatie. Daarin hopen ze de bevindingen van Aquafarm in de praktijk te kunnen gebruiken. De installatie gaat ongeveer 75 kuub afvalwater per dag zuiveren.

De bedoeling is dat de installatie niet alleen gebruik gaat maken van waterdieren voor slibverwerking, maar ook waterdieren en -planten gaat inzetten voor het reduceren van verhoogde concentraties voedingsstoffen, zoals stikstof en fosfor. Een combinatie van mosselen en algen kan bijna alle voedingstoffen uit het water verwijderen, bleek uit experimenten van Aquafarm.

Van der Meer: ‘En misschien gebruiken dan over tien jaar alle waterzuiveringsinstallaties technieken gebaseerd op deze nature-based solution.’

 

Openingsfoto: Tom van der Meer