Aan de bestaande testen voor Covid-19 kleven nadelen. Die kunnen deels worden opgelost met wearables, zeggen wetenschappers. Draagbare apparaatjes zoals fitnesstrackers en smart watches kunnen in een vroege fase detecteren of iemand Covid-19 heeft, zo is de hoop. Er lopen verschillende studies.

Een iPhone houdt op de achtergrond al de stappen bij die je op een dag zet. En heb je een Apple Watch of een FitBit, dan kun je hartslag en fysieke activiteit monitoren. Mensen gebruiken die gadgets enerzijds bij het sporten en het bijhouden van hun fitheid, maar anderzijds ook om hun algemene gezondheid te bewaken.

Wetenschappers denken dat deze groep apparaatjes kan helpen om Covid-19 te herkennen voordat de eerste symptomen van de ziekte zich voordoen. In deze fase laat niemand zich nog op traditionele wijze testen. En let op: wie Covid-19 heeft, kan al besmettelijk zijn voordat symptomen optreden.
 

Meer lezen in het Dossier Corona


Draagbare elektronica

Daarom is er grote behoefte aan een objectieve en niet-invasieve manier om bij mensen de infectie vast te stellen. Dat lijkt eraan te komen dankzij wearables, draagbare elektronica die allerlei basisfuncties van het lichaam monitort, zoals de Fitbits en smartwatches, die vaak door sporters worden gebruikt.

Het opvallendste apparaatje is de ring van het Finse bedrijf Oura (zie openingsfoto). Die lijkt op een forse trouwring, maar van binnen zit de strakke titanium ring vol met sensoren, versnellingsmetertjes en andere elektronica. Hij meet onder meer hartslag, temperatuur en de ademhalingsfrequentie.

Gebruikers van de ring willen vooral weten hoe het gaat met hun algemene conditie, stress en slaapgedrag. Het Finse bedrijf dat de ring op de markt brengt, verwacht echter dat hij ook kan helpen een besmetting met Covid-19 in een vroeg stadium te signaleren.
 

Grote studie

In samenwerking met de University of California (San Francisco) loopt nu een paar maanden de grote studie TemPredict naar het nut van de ring in de pandemie. Het idee is dat een gemeten verandering in de lichaamstemperatuur bij iemand kan wijzen op een vroeg fase van Covid-19. De ring is gratis verstrekt aan tweeduizend zorgmedewerkers in de VS, maar wereldwijd doen ook tienduizenden mensen vrijwillig mee.

Zij staan de data van hun Oura-ring — volledig geanonimiseerd — af aan de studie, en daarnaast krijgen zij elke dag een korte vragenlijst om in te vullen. ‘Ze willen weten of je symptomen hebt en hoe je je voelt’, vertelt biohacker Peter Joosten, die ook meedoet aan de studie.

‘Hoewel ik zelf niet werk in de zorg, wil ik zo toch mijn steentje bijdragen. Ik geloof dat de inzet van grote hoeveelheden data de zorg kunnen verbeteren. En daarnaast ben ik voor mijn beroep ook gewoon nieuwsgierig naar het nut van de ring.’ Joosten geeft vaak lezingen in de gezondheidszorg over e-health en technieken voor mensverbetering.
 

De Oura-ring van dichtbij bekeken. Aan de binnenzijde zitten contactpunten die dienen om onder meer temperatuur te meten. Ook is de - zeer geminiaturiseerde - elektronica zichtbaar. Foto Guido Vroemen.


Verkooptruc

De studie heeft Oura al veel media-aandacht opgeleverd. ‘Het is best een mooie verkooptruc’, zegt sportarts Guido Vroemen lachend, die de ring zelf ook aan zijn vinger draagt. ‘Weet je, zo’n meetring kan heus wel detecteren dat er iets met de drager aan de hand is, maar dat kan van alles zijn. Een griepje, een verkoudheid, een voedselvergiftiging. Daarover uitsluitsel geven doet-ie niet.’

Joosten beaamt het. ‘Dit is natuurlijk nog het beginstadium van onderzoek. De ring kan ook niet alles, maar ik verwacht wel dat hij een aanvulling kan vormen op de bestaande tests op Covid-19.’ Geeft de ring een seintje dat er iets mis lijkt, dan gaat de gebruiker naar de huisarts of laat een Covid-19-test doen, zo is het idee.
 

Hartslag

Waar een verhoogde temperatuur van alles kan betekenen, ziet Vroemen meer in een andere functionaliteit van de Oura-ring: het meten van de hartslag. ‘Het gaat dan om je hartslag in rust, of om heel precies te zijn, om de variabiliteit in die hartslag. Hoe groter die is, hoe frisser en meer uitgerust je bent. Goed herstel van stress geeft hogere hartslagvariabiliteit. Bij stress of als er iets anders mis is, krijg je een heel constante rusthartslag. Als de ring dat meet, gecombineerd met een verhoogde temperatuur en een “Ik voel me niet helemaal lekker”-gevoel, dan is het raadzaam om even langs de huisarts te gaan.’
 

Kwetsbare groepen

Het is nog te vroeg om te zeggen of wearables zoals de Oura-ring kunnen helpen bij het in toom houden van de Covid-19-pandemie; de studie is volop aan de gang. Maar als die succesvol blijkt, lijkt het logisch om dergelijke apparaatjes als eerste aan kwetsbare groepen te geven en aan zorgmedewerkers die meer risico lopen besmet te worden.
 

Ademhaling en hoesten

Intussen bedenken wetenschappers nieuwe manieren om Covid-19 te herkennen. Bijvoorbeeld lichte draagbare sensoren die de ademhaling monitoren en de details vastleggen van het hoesten van de drager. Dat lijkt een slimme, gerichte manier om de ziekte te herkennen, want Covid-19 is voornamelijk een luchtwegaandoening.

Wetenschappers van Northwestern University in Chicago hebben een lichte en buigzame sensor ontworpen die op de hals wordt gedragen. Het apparaatje bevat versnellingsmeters en een precieze thermometer. Ze beschrijven de details van hun sensor in een artikel in Science Advances dat afgelopen woensdag verscheen.
 

Draadloze, zachte sensor die direct op de huid zit. (A) Het apparaatje is zo flexibel dat het zich probleemloos aanpast aan de natuurlijke bewegingen van de nek. De sensor meet de ademhalingsactiviteit en de belangrijkste vitale functies. (B) De sensor kan flink verdraaien en vervormen, terwijl hij bijft werken. (C) Voorbeelden van de continue signalen die de sensor uitspuugt: hart- en ademhalingssignalen, hoesten, lichaamstemperatuur en activiteitspatronen van een COVID-19-patiënt.
Illustratie/foto's H.Jeong et al., Sci. Adv 10.1126/sciadv.abd4794 (2020).


Hals

Volgens de onderzoekers is de hals een goede plek om hoestgeluiden en de ademhaling te meten. Een vroege fase van Covid-19 is wellicht te herkennen door veranderingen in de ademhaling; die kan iets sneller zijn dan normaal, of meer moeite kosten. Ook kan de sensor meten hoe vaak iemand hoest en met welke intensiteit.

De thermometer aan boord meet de temperatuur van de huid, die betrouwbaar om te rekenen is naar iemands kerntemperatuur. Vaak duidt een lichte verhoging erop dat het immuunsysteem van het lichaam aan het werk is.
 

Tweede golf

De wetenschappers zijn nu grote aantallen van de sensoren aan het uitdelen aan patiënten, artsen en verplegend personeel in verschillende ziekenhuizen in Chicago. Deze brede studie volgt op een pilotstudie op vijftig proefpersonen die de afgelopen twee maanden heeft gelopen. ‘Deze heeft al veel interessante kenmerken van de ziekte opgeleverd’, schrijven de onderzoekers in hun artikel. Ze hopen de resultaten van hun bredere studie te hebben voordat in het najaar de verwachte tweede golf van Covid-19 komt.
 

Meer lezen in het Dossier Corona


Openingsfoto Marco Verch / CC BY 2.0