Icoonproject laat Afsluitdijk oplichten
Wie over een jaar in het donker over de Afsluitdijk rijdt ziet oplichtende sluisgebouwen en middenvangrail. Beide zijn onderdeel van het ‘Icoon Afsluitdijk’ dat ontwerper/innovator Daan Roosegaarde gisteravond onthulde.
Tijdens de plechtigheid gisteravond op de Afsluitdijk was er aan loftuitingen op deze grootse Nederlandse waterkering geen gebrek. ‘Een uniek juweel van ingenieurskunst, de Nachtwacht van onze infrastructurele werken’, zo verwoordde minister Melanie Schultz van Haegen van Infrastructuur.
Nu de dijk een grondige opknapbeurt krijgt - hij voldoet niet meer aan de moderne normen van waterveiligheid - wilde de minister iets extra’s doen. ‘Daarom hebben Daan Roosegaarde gevraagd een ontwerp te maken dat de oorsprong en de traditie van dijk benadrukt.’
Extra laag van licht
Gisteravond maakte Roosegaarde zijn ontwerp bekend: oplichtende sluisgebouwen, de oplichtende middenvangrail, lichtgevende algen bij de kazematten en drie energie-opwekkende vliegers met een lichtgevende lijn. Het klinkt bescheiden en subtiel, en dat is ook precies wat volgens Roosegaarde bij Icoon Afsluitdijk past. ‘De dijk is al prachtig, ik voeg hooguit een extra laag toe. Een laag van licht en donker, van traditie en moderniteit, die de bijzondere schoonheid van de dijk en zijn kunstwerken versterkt.’
Retro-reflecterend
Eind 2017, wanneer het Icoon Afsluitdijk gereed is, zal het meest opvallen het oplichten van de sluisgebouwen en de middenvangrail in het van licht van de auto’s die de dijk passeren. Die sluisgebouwen, zestig in totaal, zijn indertijd aangelegd voor de bediening van de spuisluizen die open gaan om het aanstromende rivierwater van de IJssel bij laag tij op de Waddenzee te lozen. De gebouwen zijn inmiddels Rijksmonument en krijgen ook een opknapbeurt. Roosegaarde: ‘Ze vormen de Nederlandse tempel van de waterbouw. Ze krijgen een extra accent, en tegelijkertijd geeft het licht ze iets spookachtigs.’ Een soortgelijk effect krijgt de middelvangrail: 32 km lang ziet de in het donker rijdende automobilist een oplichtende lijn. ‘Dat is wat de Afsluitdijk ook is: een lijn in het water.’
Donkerste plek
Roosegaarde is op dit ogenblik om met een gespecialiseerd bedrijf bezig een geschikte retro-reflecterende verf te ontwikkelen. ‘Die kaatst het licht alleen terug in de richting waar het opschijnende licht vandaan komt. Dus alleen degene die er met zijn koplampen langs rijdt ziet het verschijnsel.’ De verf moet ook een bepaalde coating krijgen om hem schoon te houden.
Roosegaarde wil zo voorkomen dat de Afsluitdijk een soort lichtkermis wordt. In een ruim gebied rond Breezanddijk, de donkerste plek van Nederland, wordt de reflectie bewust weggelaten. ‘Wie over de Afsluitdijk rijdt beseft zo dat het een bijzondere plek is.’ De kritiek van astronomen en natuurliefhebbers afgelopen week dat Roosegaarde de donkerte zou verpesten slaat dus nergens op.
Energievliegers
Verder heeft Roosegaarde nog twee wat kleinere projecten in petto. Bij de kazematten, de verdedigingswerken bij Kornwerderzand, komen algen die bij beroering licht geven.
En ergens langs de Afsluitdijk geeft Roosegaarde een vervolg geven aan de ideeën van de inmiddels overleden astronaut en uitvinder Wubbo Ockels over energie-opwekkende vliegers. Bij de Afsluitdijk gaat het om drie computergestuurde kites die tussen de 150 en 300 m hoogte rondbewegen op de wind en met een lijn zijn verbonden aan een lier die energie opwekt. De Delftse aan afdeling Lucht- en Ruimtevaart verbonden start-up Kitepower ontwikkelt. De lijnen die de Kites met de lier verbinden maakt Roosegaarde lichtgevend. ‘Het wordt een tijdelijk project, een symbool van moderne opwekking van energie.’
Er zijn overigens plannen om op het IJsselmeer aan de Friese kant een windpark van 400 MW aan te leggen. Dat zal het zicht op het water vanaf de Afsluitdijk sterk gaan domineren.
Roosegaarde sloot de presentatie van zijn Icoonontwerp af met vertoning van Waterlicht, het golvende spel van licht en rook dat een bepaalde waterhoogte aangeeft en eerder werd gedemonstreerd in de hoogwatergeul bij Westervoort, het Amsterdamse Museumplein en bij Schokland.
