Wie van zijn hoogtevrees af wil, kan aan de slag met een smartphone, een goedkope VR-bril en een app van Nederlandse bodem.

Read this in English.

Hoogtevrees op zich kan al behoorlijk vervelend zijn – en kan bovendien de kans op andere angststoornissen en depressie vergroten. Helaas voor wie van zo’n fobie af wil, vergoeden zorgverzekeraars de therapie die daarvoor moet zorgen niet meer sinds 2014. Nieuw Nederlands onderzoek lijkt echter uit te wijzen dat een virtual-reality-app (VR) voor smartphones ook uitkomst kan bieden.
 

Kartonnen bril

De app ZeroPhobia is het geesteskind van psycholoog Tara Donker (VU Amsterdam) en sociaal psycholoog en VR-expert Jean-Louis van Gelder (Universiteit Twente). Net als bij de meest voorkomende conventionele behandelingen stelt de app zijn gebruiker bloot aan datgene waar hij bang voor is, om hem zo te leren met zijn angsten om te gaan.

In het geval vanZeroPhobia gebeurt die blootstelling middels virtuele situaties waarbij hoogtevrees kan optreden: het beklimmen van een hoge ladder, bijvoorbeeld. De gebruiker ervaart die door de app te draaien op zijn eigen smartphone, die hij in een goedkope kartonnen of kunststof ‘VR-bril’ à la Google Cardboard heeft geplaatst.

De VR-situaties in ZeroPhobia die bij de gebruiker hoogtevrees moeten opwekken, spelen zich af in en rond een theater.


Minder symptomen

Uit eerder onderzoek was al gebleken dat blootstelling aan angsten via VR net zo goed werkt als blootstelling aan the real thing. De nieuwe studie, die afgelopen week werd gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift JAMA Psychiatry, gaat een stap verder en laat voor het eerst zien dat VR-therapie ook werkt als je die zelfstandig thuis doet met je smartphone, in plaats van bij een therapeut die de beschikking heeft over dure VR-apparatuur.

Donker, Van Gelder en collega’s gingen daarbij als volgt te werk. Ze verdeelden 193 proefpersonen die aan hoogtevrees leden willekeurig over twee groepen. De proefpersonen in de ene groep gingen vervolgens drie weken lang met de app aan de slag, de andere groep deed niets. Na afloop én drie maanden later wezen ingevulde vragenlijsten uit dat de proefpersonen uit de eerste groep duidelijk minder symptomen van hoogtevrees vertoonden dan de personen uit de tweede groep.
 

Vliegangst

Bovendien bleek de behandeling met de app ongeveer even effectief als een behandeling met therapeut en high-end-VR-apparatuur, en even goed als of zelfs beter dan een behandeling zónder VR. ‘En dan is de schatting van de effectiviteit nog aan de lage kant, want een deel van de proefpersonen kon de app niet gebruiken op hun smartphone, maar is wel meegenomen in de analyse’, vult Donker aan.
 

ZeroPhobia bevat niet alleen VR-situaties. Ook kan de gebruiker de negatieve gedachten die hij heeft bij hoogtes vastleggen, alsmede positieve gedachten die hij daar tegenover kan stellen.

ZeroPhobia is te koop voor Android (5.1 Lollipop of hoger) en iPhone of iPad (iOS 9.0 of hoger). Donker en Van Gelder werken inmiddels aan een opvolger gericht op vliegangst.