Heerlijk dat het op sommige plekken nog mogelijk is om een ritje te maken in een oude stoomtrein, denkt columnist Rolf Hut. Maar dan draait de wind. 
 

Majestueus. Het beeld van een stoomlocomotief die uit zijn eigen wolk tevoorschijn komt, daar krijgt deze ingenieur slappe knieën van. De locomotief in kwestie rijdt meerdere keren per dag de elf kilometer langs de Engelse kust van Paignton naar Dartmouth en terug. We zijn met het gezin op vakantie in Zuid-Engeland en hebben, natuurlijk, deze toeristische attractie meegepakt. Over prachtige viaducten, met uitzicht op de zee, luisterend naar het stampen van de locomotief. 

In tegenstelling tot veel andere historische stoomtreinlijnen wordt deze lijn commercieel gerund. De uitbaters krijgen genoeg geld van toeristen (zoals ik) binnen om uit de kosten te komen. Maar net als bij al die andere lijnen, zijn de mensen die er hier aan werken enorm trots op hun werk.

Trots dat ze dit technisch erfgoed draaiend mogen houden en de trein rijdend weten te houden. Een vraagje aan de machinist over hoe die de snelheid beheerst, resulteert in een lange uitleg over Victoriaanse fijn­mechanica, inclusief stukjes ingenieurskennis waarvan ik betwijfel of moderne werktuigbouwkundigen die nog aangeleerd krijgen. Mooi dat deze kennis en kunde bewaard blijven.

Trots dat ze dit technisch erfgoed draaiend mogen houden en de trein rijdend weten te houden

Later die week staan we ineens buiten ons appartement, samen met de bovenbuurvrouw in badjas en andere huurders van het gebouw in Paignton waar we verblijven. Het brandalarm in ons appartement is afgegaan. Huurders vragen elkaar wie het was en of het een keukenongelukje was. 

Ik ruik het al snel: wij waren het geen van allen. De wind staat verkeerd, we zitten honderd meter van het station en de kolenrook van de trein dwarrelt onze kant op. We kunnen er met de andere huurders om lachen, behalve de buuf in badjas die snel weer verder wil douchen. Het doet me realiseren hoe het geweest moet zijn in de hoogtijdagen van de stoommachines. Steden die grijs zagen van en stonken naar de kolenrook. Daar zijn we gelukkig vanaf.

Deze gebeurtenis plaatst het historisch erfgoed wel in een ander daglicht. Weegt het behoud van erfgoed, zowel fysiek als qua kennis, op tegen de uitstoot van deze trein? Ik heb er geen antwoord op, maar denk dat het belangrijk is ons deze vraag regel­matig te blijven stellen.

Zelf ben ik blij dat ik deze stoomtreinrit heb mogen maken en ben ik tegelijkertijd blij dat de Eurostar die me later in de vakantie naar huis brengt niet meer op kolen, maar op groene elektriciteit rijdt. 


Tekst: Rolf Hut, universitair hoofddocent aan de TU Delft, maker, spreker en schrijver
Beeld: Geoff Sheppard / CC BY-SA 4.0


PS: Tevens ben ik van mening dat elektrische fietsen als brommers moeten worden gezien.