De ruimtevaartsector beleeft komende week twee primeurs: de eerste vanuit Frans-Guyana gelanceerde Sojoez-raket brengt de eerste twee operationele Galileo-navigatiesatellieten in een baan om de aarde. De lancering vormt een belangrijke stap voor het door vertraging, kostenstijging en politiek gesteggel geplaagde navigatieproject.
 

De lancering volgende week volgt acht jaar nadat de leden van de Europese Unie in 2003 met het satellietnavigatieproject Galileo instemden. Het systeem, dat uiteindelijk uit dertig satellieten zal bestaan, vormt het Europese alternatief voor het Amerikaanse Global Positioning System (GPS) en het Russische Glonass. Anders dan de bestaande systemen is Galileo een civiel project – GPS en Glonass zijn in handen van defensie.

De werking van Galileo is vergelijkbaar met die van andere navigatiesystemen. Satellieten met extreem nauwkeurige klokken aan boord zenden continu signalen naar de aarde, die met speciale ontvangers zijn op te pikken. De ontvanger vergelijkt de aankomsttijden van de signalen van een aantal satellieten en berekent op basis van de verschillen de geografische locatie.
 

Atoomklokken

Elke Galileo-satelliet beschikt over twee atoomklokken: een Rubidium Atomic Frequency Standard en een Passive Hydrogen Maser. Het European Space Research and Technology Centre (Estec) in Noordwijk leverde een belangrijke bijdrage aan het ontwerp van de klokken, waarvan niet eerder exemplaren in Europa zijn ontwikkeld. De instrumenten, die parallel aan elkaar werken, worden regelmatig met nog nauwkeuriger atoomklokken op aarde gelijkgezet.

De meeste systemen hebben zich al bewezen aan boord van de Giove-A en Giove-B. Deze testsatellieten draaien sinds 2005 en 2008 in een baan rond de aarde. De twee satellieten, die het European Space Agency(ESA) komende week lanceert, dienen eveneens ter validatie van het ontwerp, maar zullen uiteindelijk wel deel uitmaken van het operationele systeem.
 

Mijlpaal

De lancering van de twee sondes vormt een mijlpaal voor het door vertraging, kostenstijging en politieke belangen geplaagde project. Terwijl de volledige constellatie van dertig satellieten oorspronkelijk in 2014 in de lucht had moeten zijn, is het systeem volgens de huidige planning op zijn vroegst in 2018 compleet. Deze vertraging hangt voor een belangrijk deel samen met de stijgende kosten. Bij aanvang van het project werden de ontwikkelingskosten op 3,4 miljard euro geraamd, terwijl het systeem nu zo’n 5,3 miljard euro gaat kosten. De operationele kosten komen uit op 750 miljoen euro per jaar, daarom zijn ook nog niet alle dertig satellieten besteld. ESA heeft nu orders voor veertien exemplaren geplaatst. Verder hebben politieke belangen het project vertraagd. De ESA-lidstaten konden het bijvoorbeeld niet eens worden over de locaties voor de controlecentra.
 

Frans-Guyana

De lancering van een Russische Sojoez-raket vanaf de Europese ruimtebasis in Frans-Guyana (zie foto rechts) vormt een tweede primeur. Tot nu toe is de raket alleen vanuit Rusland of Kazachstan vertrokken. Frans-Guyana ligt veel dichter bij de evenaar, waardoor de raket een grotere massa in een baan om de aarde kan brengen. Bij lancering uit Kazachstan kan de Sojoez maximaal 1,7 ton in een geostationaire baan plaatsen, terwijl de maximumcapaciteit bij vertrek uit Frans-Guyana 3 ton bedraagt.

Voor de lancering van de Sojoez-raketten heeft het Guiana Space Centre een volledig nieuw platform gebouwd. Het platform is voorzien van een mobiele hangar van 45 m hoog, waarin de assemblage van de raket plaatsvindt. Deze hal moet de raket beschermen tegen de passaatwind en het zeer vochtige klimaat van Frans-Guyana.