De operatierobot die onderzoekers van de TU Eindhoven hebben ontwikkeld samen met chirurgen van Maastricht UMC+ heeft de eerste klinische test goed doorstaan. Chirurgen van het Maastrichtse ziekenhuis hebben meerdere mensen met lymfoedeem succesvol behandeld met behulp van de zogeheten MUSA-robot. Ze maakten zeer smalle lymfevaten vast aan bloedvaatjes, een handeling die weinig chirurgen met de hand beheersen.

De resultaten van de studie werden dinsdag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.

De MUSA-robot is de eerste robot die erin geslaagd is operaties uit te voeren in bloedvaten met een diameter van 0,3 tot 0,8 millimeter. De robot verkleint de handbewegingen van de chirurg, waardoor operaties aan kleine bloedvaten en zenuwen veel nauwkeuriger en preciezer uitgevoerd kunnen worden.

Tijdens de operatie bestuurt de chirurg twee robotarmen via joysticks terwijl hij met een microscoop meekijkt. De robotarmen verfijnen de bewegingen van de hand en filteren trillingen eruit. Zo kunnen bijvoorbeeld hechtdraadjes op de micrometer nauwkeurig gepositioneerd worden.
 

Behandeling van lymfoedeem

Een belangrijke toepassing van de MUSA-robot is het behandelen van lymfoedeem, een vochtophoping in het lichaam waar die niet hoort. Lymfoedeem komt vaak voor bij mensen die een borstkankerbehandeling hebben gehad, doordat de lymfeklieren in de oksel zijn verwijderd of zijn beschadigd door bestraling. Om lymfoedeem te behandelen is een operatie nodig waarbij lymfevaten aan bloedvaten worden gehecht. Het opgehoopte vocht uit de lymfevaten kan hierdoor naar de bloedbaan stromen, waardoor het vocht wordt afgevoerd.

Deze operatie vereist veel gespecialiseerde kennis en techniek omdat het gaat om vaatjes van een halve millimeter. ‘Deze operatie is zo moeilijk dat er maar een paar chirurgen zijn die het kunnen. Zelfs bij deze chirurgen is de kwaliteit niet gegarandeerd’, zegt Raimondo Cau, die promoveerde op het ontwerp van de robot en hem nu met zijn bedrijf MicroSure op de markt brengt. ‘Met behulp van de robot worden de technische vaardigheden van de chirurg gelijk getrokken bij iedere patiënt.’
 

Pilot

Chirurgen hebben de robot-geassisteerde operatie nu voor het eerst getest bij een groep patiënten. Zij voerden de operatie uit bij twintig vrouwen die lymfeoedeem ontwikkelden na een borstkankerbehandeling. De ene helft van de vrouwen kreeg de robot-geassisteerde operatie en de andere helft kreeg de operatie zonder hulp van de robot. In de studie werden de operaties vergeleken op veiligheid en uitvoerbaarheid. Ook onderzocht het team van chirurgen tot na drie maanden hoe het ging met de vrouwen; de kwaliteit van de behandeling is ook op lange termijn getest. De resultaten van de studie wezen uit dat de eerste robot-geassisteerde operaties succesvol zijn verlopen.
 


De toekomst van de micro-operatierobot

Momenteel doet het onderzoeksteam vervolgstudies in grotere groepen patiënten om te kijken of de robot-geassisteerde operatie een goede vervanging kan zijn voor de operatie met de hand. ‘De robot wordt alleen ingeschakeld als hij echt een voordeel biedt voor de chirurg en patiënt. Als een chirurg de operatie beter met de hand kan uitvoeren, zal dit altijd de voorkeur hebben. Maar we verwachten dat de nauwkeurigheid en precisie van de robot voor patiënten met lymfoedeem zeker een uitkomst zal bieden’, legt Cau uit.

Verder onderzoek is nodig om de robot ook in te schakelen bij andere microchirurgische ingrepen. Zo zijn de onderzoekers bezig met het verfijnen van de techniek om het aanhechten van zenuwen mogelijk te maken. ‘Als iemand bijvoorbeeld een ongeluk heeft gehad waarbij het topje van de vinger eraf gaat, zou de robot de zenuwen en bloedvaatjes weer kunnen aanhechten waardoor het herstelproces sneller gaat. Hier zou de robot in theorie een precisie kunnen bieden die met de hand fysiek niet mogelijk is.’

Meer details over het onderzoek zijn te lezen in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Communications.

Foto's MicroSure