Vliegtuigbouwer Lockheed Martin heeft woensdag de eerste F-35 - ook bekend als de Joint Strike Fighter - overgedragen aan de Nederlandse luchtmacht. Na jaren vertraging en torenhoge kosten maakt het gevechtsvliegtuig nu officieel deel uit van de Nederlandse vloot.

Het toestel blijft voorlopig in de VS voor trainingen. Later worden in ieder geval twee exemplaren in Italië vervaardigd die wel naar ons land komen. De andere 5 die dit jaar worden opgeleverd voor Nederland blijven ook in de VS. Uiteindelijk krijgt Defensie 37 vliegtuigen.

 

Nederland hielp mee

Nederland droeg bij aan de ontwikkeling van het high-tech vliegtuig. Sinds 2002 investeerde de Nederlandse overheid een miljard dollar. Daardoor kwamen delen van de ontwikkeling naar Nederland toe, om de investering terug te verdienen. Het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum, Fokker Technologies en Dutch Aero droegen bij aan de besturingssoftware, vliegtuigdeuren voor de wielen en het wapentuig, en de motor. Die laatste werd uiteindelijk overigens niet in de F-35 opgenomen.

De kosten voor het hele project, en daarmee de aanschafprijs van een F-35, liepen in loop der jaren extreem op. De beoogde stuksprijs ging van 50 naar 95 miljoen dollar. Mede daardoor hakte het kabinet pas in 2014 definitief de knoop door over de aanschaf van vliegtuigen. Dat werden er 37, in plaats van de aanvankelijk voorgenomen 85.

Eerder in de ontwikkeling dacht men juist dat de JSF goedkoper kon worden dan andere gevechtsvliegtuigen. Hij zou namelijk in serie worden geproduceerd, wat aanzienlijke kostenbesparingen oplevert. Omdat het vliegtuig tijdens de ontwikkeling echter veel zwaarder bleek én het, zoals gezegd, een aantal onverwachte defecten had, viel de besparing uiteindelijk tegen. In oktober 2018 werden nog testmodellen aan de grond gehouden, omdat één van de exemplaren een defect had.

 

Kritiek van Amerikaanse defensieminister

 De kostenoverschrijdingen waren een van de belangrijkste kritiekpunten op de F-35 van de afgelopen jaren, in Nederland en daarbuiten. Dinsdag uitte de Amerikaanse defensieminister Patrick Shanahan (een ex-medewerker van Lockheed-concurrent Boeing) nog kritiek op de prestaties van de F-35. 'Ik wil dat de belastingbetaler waar voor zijn geld krijgt, en er valt nog een hoop te verbeteren aan de F-35.'