Sinds deze week is de Nederlandse grondwaterstand te bekijken met een web-viewer van Deltares. Deze toont zowel de huidige stand als die van de komende maanden. Dat is handig voor agrariërs, natuurbeheerders en waterbedrijven en leuk voor geïnteresseerden.

 

Opeens heeft iedereen het weer over de droogte. De regen wil maar niet komen, als er al wat valt is het heel weinig, en het neerslagtekort (het verschil tussen verdamping en neerslag sinds 1 april) loopt op.

Wat betekent dit voor de grondwaterstand? Heeft de natte periode van april de ondergrondse voorraden voldoende bijgevuld, of krijgen landbouwers straks problemen met hun gewassen en tuinders met hun planten? Moeten we extra zuinig zijn of valt het nog mee?

Om deze vragen voor particulieren maar vooral ook landbouwers, waterbedrijven en natuurbeheerders te beantwoorden, komt kennisinstituut Deltares vanaf nu met een wekelijkse grondwaterprognose, te bekijken op de droogteradar.

 

Droogteradar

De droogteradar geeft de actuele grondwaterstand van Nederland weer op een kaart, en berekent op grond van de huidige situatie wat de verwachting is voor de komende maanden. Dat hangt natuurlijk af van het weer, dus zijn er drie scenario’s beschikbaar: droog, gemiddeld en nat.

Daarnaast voorspelt het model voor ieder scenario de verwachte laagste grondwaterstand van het jaar, gemiddeld over Nederland (de zomergrondwaterstand). Dit is een belangrijke droogte-indicator voor onder andere natuur en landbouw.

Voor het bepalen van de huidige grondwaterstand maakt de radar gebruik van het Landelijk Hydrologisch Model (een model van het grond- en oppervlaktewater van Nederland), en voedt dat met actuele neerslag- en verdampingsmetingen van het KNMI en rivierafvoerwaarden.

Op dit moment is de ondergrond met name in het zuiden en op de Veluwe al behoorlijk droog, laat de droogteradar zien. En als het niet bovengemiddeld veel gaat regenen, zullen ook in de rest van het voorjaar en het begin van de zomer grote delen van Nederland met lage grondwaterstanden te maken hebben.

 

Screenshot met voorbeeld van een prognose (voor november, uitgaand van een droog scenario voor de komende 6 maanden)

 

Fluctuaties

Voor veel plaatsen, verspreid over het land, geeft de droogteradar de grondwaterstand van het afgelopen half jaar ook als tijdlijn, net als de prognoses voor het komende half jaar.

Wat in deze grafieken opvalt, zijn de snelle fluctuaties: niet alleen in het verleden maar ook in de prognoses. De prognoses zijn dan ook ook gebaseerd op werkelijke historische meteorologische tijdreeksen, vertelt Dimmie Hendriks, grondwater- en droogte-expert bij Deltares. En die vertonen nu eenmaal fluctuaties.

 ‘We hebben er bewust voor gekozen ze er in te laten zitten’, zegt Hendriks. Dit om te laten zien dat ook binnen een droog scenario nattere perioden kunnen voorkomen, al hoeft dat niet op hetzelfde moment te zijn als in de geschetste scenario's.’

In gebieden waar de grondwaterstand vrij hoog is, reageren de grondwaterstanden snel op een bui. Dat is terug te zien als als fluctuaties in de tijdreeksen van de grondwaterstanden. Hendriks: ‘In andere gebieden, waar het grondwater wat dieper staat, reageert het grondwater trager en zie je die piekerigheid niet terug. Bijvoorbeeld in Limburg en op de Veluwe.’

 

Maatregelen

Het nut van de prognoses zit voornamelijk in het beleid dat er op kan worden gebaseerd, schrijft Deltares in een eigen nieuwsbericht.

Waterbeheerders, argrariërs en natuurbeheerders weten dankzij deze informatie eerder wanneer ze welke maatregelen moeten nemen – zoals het beperken van watergebruik voor beregening, het tegengaan van bodemdaling door veenweidegebieden op tijd te vernatten, of het langer vasthouden van oppervlaktewater door bijvoorbeeld het peil van het IJsselmeer te verhogen. Ook kan de kans op bos- en bermbranden dankzij de prognoses beter worden ingeschat.

Maar ook als je werk niet van het grondwaterpeil afhangt kan het interessant zijn om te weten hoeveel water er eigenlijk in onze ondergrond zit.

 

Openingsbeeld: De Ingenieur